Zestig grote foto’s op een ‘rauw’ raamwerk van dranghekken op betonnen voeten vergezellen voetgangers en fietsers tot 16 september van het NS-station naar de campus. Met de expositie ‘Op zoek naar een veilige plek voor mijn kinderen’ vertelt de Spaanse fotograaf Javier Bauluz het verhaal van vluchtelingen.
Bauluz liep vanaf augustus vorig jaar honderdveertig dagen mee in de grote stroom vluchtelingen die via Macedonië en de Griekse eilanden Europa binnentrok. Van de ruim 250 foto’s die hij maakte, koos hij er zestig uit voor zijn expositie, die van 2 tot en met 16 september te zien is. Zijn doel: over de wereld reizen en laten zien wat er gebeurt. Hij trapt af in Zwolle, op Windesheim. “Je kunt veel vertellen met woorden, maar foto’s zeggen nog zoveel meer.”
Consequenties van haat
De fotojournalist zag veel narigheid. “Mensen die in de Middellandse Zee dreven, agenten die vluchtelingen behandelden als beesten, overvolle treinen die me aan Auschwitz deden denken en vooral veel xenofobie. En dan heb ik het nog niet eens over het leed dat mensen zelf al bij zich dragen.” Dat de fotojournalist zich zorgen maakt, is een understatement: “Na tientallen jaren fotograferen van humanitaire drama’s en conflictsituaties ken ik de consequenties van haat. Daarvan zie ik de wortels een weg naar de bodem zoeken. Er woedt in Europa een strijd tussen empathie en xenofobie en het is afwachten welke van de twee gaat overheersen.”
Menselijkheid en empathie
Grote stromen vluchtelingen vormen volgens Javier geen nieuw fenomeen. “In Europa had je die ook tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het is onderdeel van ons verleden, maar het lijkt of het ons nu niets kan schelen. Europese regeringen komen beloften niet na, vreemdelingenhaat neemt toe… We lijken onze menselijkheid en empathie te verliezen, terwijl al die vluchtelingen mensen zijn: liefhebbende moeders en vaders, kinderen, dokters, arbeiders. Net als jij en ik. In de media wordt veel gesproken over terrorisme en slechte mensen die als doel hebben ons te vermoorden. Door te eenzijdige berichtgeving voeden ze haat en dat resulteert in angst ten opzichte van anderen.” Het was voor Bauluz één van de redenen om vluchtelingen van dichtbij te fotograferen. “Als je de groep fotografeert, zien mensen een massa. Dat kan beangstigend zijn. Maar als je letterlijk en figuurlijk dichterbij komt, zie je de mens.”
Schoenen
Ondanks alle ellende, houdt hij ruimte voor positiviteit. “De vrijwilligers die naar Lesbos gaan om mensen te helpen, brengen licht in het leven. Daarnaast maakte ik ontroerende dingen mee. Zo liep ik bijvoorbeeld naast Syriër die zag dat één van mijn schoenen kapot was. Hij vond dat ik zo niet kon lopen en haalde een paar schoenen uit zijn kleine tas. Hij stond erop dat ik ze aannam, wilde geen nee horen. Terwijl hij ze veel harder nodig had. Ongelofelijk.”
Met zijn expositie wil Javier laten zien wie deze mensen zijn. “Dankzij de foto’s krijg je mee wat ze hebben meegemaakt. Ik hoop dat reizigers, studenten, docenten, passanten, iedereen ziet wie de mens is achter de vluchteling. En op deze manier een stukje met ze mee wil reizen.”
Bauluz en Windesheim
• Javier Bauluz won in het verleden de Pulitzer prijs, de Freedom Press Award en de Journalist and Human Rights Award.
• Bauluz vertelde in april 2016 op uitnodiging van het Honours College in de Grote Kerk over zijn werk als fotojournalist. Windesheim nodigde hem vervolgens uit zijn expositietour in Zwolle te starten.
• De afgelopen weken vonden er op onze hogeschool verschillende, aansluitende activiteiten plaats: Zwollenaren en vluchtelingen kookten samen, aanhangers van verschillende religies gingen met elkaar in gesprek over de vluchtelingencrisis en aan ‘de dialoogtafel’ werd gesproken over de impact ervan.
• In het informatiecentrum op het NS-station, in de Grote Kerk en bij de centrale receptie van Windesheim liggen gratis routeboekjes.
Tekst: Tessa Klooster
