Online groepsbijeenkomsten kunnen een goede aanvulling zijn bij afstandsonderwijs, zegt Jaap van der Molen.
Vanaf het jaar 2000 kunnen studenten via afstandsleren een opleiding volgen aan een van de elf lerarenopleidingen van LVO. Lost in space, dat is het gevoel dat studenten in de beginperiode wel eens bekroop, wanneer zij moederziel alleen aan de keukentafel zaten te blokken. Studiematerialen werden thuis per post bezorgd en Blackboard bood ondersteunende informatie. Af en toe werd een contactdag georganiseerd, maar er was verder weinig interactie.
In 2012 werd daarom voor een nieuwe opzet gekozen: online samenwerking, een heldere structuur van de modulen en een rijke leeromgeving zouden de betrokkenheid van studenten vergroten. Docent zou discussies actief modereren om hun leerproces te ondersteunen.
Uit onderzoeken van het Lectoraat ICT & Onderwijsinnovatie blijkt dat veel studenten desondanks nog steeds niet tevreden zijn over de sociale verbondenheid, wat toch cruciaal is om gemotiveerd te blijven. Een knelpunt is dat ze niet als groep in hetzelfde tempo studeren, zodat online samenwerken niet goed van de grond komt.
Online bijeenkomsten kunnen een aanvulling zijn op de bestaande contactdagen. Toepassingen voor videoconferenties zoals Adobe Connect, Skype en Google Hangout bieden veel mogelijkheden. Volgens de literatuur zouden studenten door dit soort synchrone online bijeenkomsten minder afstand ervaren, meer het gevoel krijgen dat ze deelnemers zijn en gemakkelijker contact opnemen met een docent.
De vakgroep Nederlands heeft daarom als pilot een aantal online groepsbijeenkomsten belegd met groepen van vijf of zes studenten. Dit als aanvulling op het onderwijs, in het kader van studieloopbaanbegeleiding, evaluatie van modulen of de voorbereiding van tentamens. De bijeenkomsten vonden meestal plaats in Google Hangout. Voordeel van dit platform is dat het laagdrempelig en gratis is. De ervaringen leverden een bruikbaar model.
Uitgangspunt hiervan is allereerst dat studenten de bijeenkomst plannen en voorbereiden. Eén student inventariseert de leervragen en informeert de docent. Van belang is dat de docent tijdens de bijeenkomst niet vervalt in een traditionele leidende rol, maar dat hij vooral het gesprek tussen studenten op gang brengt. Studenten waarderen het als een docent als een ‘gewone’ deelnemer bijdraagt aan het gesprek. Aan de andere kant hebben zij ook behoefte aan feedback en dit maakt de rol van de docent complex.
Ook de structuur is een punt van aandacht: online mondelinge communicatie is ingewikkeld. In alledaagse communicatie verloopt beurtwisseling bijvoorbeeld vanzelfsprekend, maar voor online gesprekken moet je hierover goede afspraken maken. Ten slotte zijn technische randvoorwaarden belangrijk: een headset en een goede belichting versterken de communicatie.
In het algemeen waren studenten tevreden. Eén student ziet als voordeel: “Even sparren, stoom afblazen en elkaar moed inpraten. Het afstandsleren is best koel, klinisch en zakelijk, waardoor een face-to-face contact fijn is.” Online synchrone bijeenkomsten kunnen dus een verrijking zijn van het afstandsleren, als ze goed georganiseerd worden. Wanneer andere docenten dit soort bijeenkomsten ook willen gaan organiseren, is het lectoraat altijd bereid mee te denken.
Jaap van der Molen is docent LVO Nederlands (en was tot voor kort lid van het Lectoraat Onderwijsinnovatie & ICT, dat dit onderzoek begeleidde).
