Maar liefst één op de tien studenten is mantelzorger en bijna de helft daarvan kampt met psychische problemen als angst, somberheid en depressie. Dat blijkt uit het onderzoek van Windesheimdocent en -onderzoeker Jolien Dopmeijer.
Vijf jaar lang deden Jolien Dopmeijer en Claudia van der Heijde (Universiteit van Amsterdam), onderzoek naar psychische klachten in relatie tot studiesucces onder 6.500 studenten op Windesheim en de UvA. “In 2016 is 8,6 procent van de studenten op Windesheim mantelzorger”, vertelt Jolien. Mantelzorg betekent dat je onbetaald en vaak langdurig voor zieke familieleden of vrienden zorgt. “Studenten beseffen vaak niet dat ze mantelzorger zijn. Ze vinden het vanzelfsprekend om voor hun zieke naaste te zorgen.”
En hoewel ze in álle domeinen vertegenwoordigd zijn, doet de grootste groep een Gezondheid en Welzijn-opleiding. “Affiniteit en/of ervaring met zorg maakt dat ze eerder geneigd zijn die rol op te pakken of dat mensen zich tot heb wenden.”
Ballen in de lucht
Mantelzorg kan veel druk opleveren. Jolien: “Je moet veel ballen in de lucht houden terwijl je in een kwetsbare levensfase zit waarin je je persoonlijkheid en identiteit vormt. Plus studiestress en de druk om op tijd af te studeren… Helaas loopt twintig procent van deze studenten meer dan een semester studievertraging op. En 21 procent denkt er zelfs over om te stoppen. Zonde! De meesten zijn namelijk supergemotiveerd.”
Schaamte
Om onnodige uitval te voorkomen en de druk te verlichten, pleit Jolien ervoor dat de overheid en onderwijsinstellingen het onderwijsprogramma voor deze studenten aanpast. “In de topsportregeling mogen studenten hun tentamens op een ander moment afleggen of langer over hun studie doen. Dit zou ook heel goed zijn voor mantelzorgers. Momenteel onderzoekt een projectgroep op Windesheim de mogelijkheden op dit gebied. Studenten kunnen vooralsnog terecht bij hun slb’er of het Studiesuccescentrum bij (dreigende) studievertraging. Voor psychische klachten kun je hulp vragen bij de schoolpsycholoog of de huisarts.”
Dat aankloppen valt in de praktijk echter niet mee. Veel studenten schamen zich. Jolien: “Je studietijd zou de mooiste tijd van je leven moeten zijn en niemand wil buiten de boot vallen. Daarnaast levert het vaak een loyaliteitsconflict op naar degene voor wie ze zorgen. Ik merk dat studenten uit culturen waarin het veel vanzelfsprekender wordt gevonden dat je voor familie zorgt, het er nog lastiger mee hebben.”
“Het is vaak ‘not done’ om aan te geven dat je het niet redt. Daarom is het ook van belang dat docenten en slb’ers alert zijn.”
Tweede Kamer
Binnenkort kaart ze met mede-onderzoekster Claudia haar bevindingen aan in de Tweede Kamer. “We hopen aanknopingspunten te kunnen geven waarop beleid kan worden gemaakt.”
Overigens liet minister Bussemaker in RTL Nieuws weten dat er plannen liggen om te experimenteren met betalen per studiepunt of vak, in plaats van per studiejaar. Jolien vindt dat een goede zet. “Maar preventie is ook een belangrijke taak. Het gaat me echt aan het hart. Deze studenten verliezen onnodig hun toekomstperspectief.”
‘Hij lag compleet ‘out’ in zijn ziekenhuisbed’
Jamie Beuker (24 jaar, vierdejaars sph) is mantelzorger voor zijn 22-jarige broer Justin die momenteel is opgenomen voor zijn drugsverslaving.
“Een tijd geleden is hij flink in elkaar geslagen omdat hij een kroegbaas had gedrogeerd en beroofd. Toen ik hem naar het ziekenhuis bracht, nam hij nog snel een portie GHB waarna hij out ging. Daar lag hij in zo’n bed met elektroden aan zijn lichaam. Dat is me niet in de koude kleren gaan zitten.”
Jamie heeft al heel wat meegemaakt met zijn broer. “We hebben een tijd samengewoond in een appartement, tot hij steeds meer ging gebruiken. Vervolgens trok hij in bij mijn vader en tienjarige broertje. Maar toen hij zijn drugs gewoon in huis liet slingeren, heeft mijn vader hem eruit gezet. Sindsdien is hij dak- en thuisloos.”
Somber en gestrest
Hoewel zijn broer in een kliniek zit, betwijfelt Jamie of het afkicken gaat lukken. “Hij heeft aangegeven dat hij wil stoppen met de behandeling. Ongelofelijk frustrerend, want je blijft toch hopen dat het goed komt.”
Als mantelzorger geeft hij zijn jongere broer opvoedkundig advies en haalt hij hem op als hij ergens op straat ligt. “Het is niet makkelijk. Vooral in de weken nadat ik met hem naar het ziekenhuis had gebracht, was ik somber, gestrest en kwam er niets uit mijn handen.”
Lotgenoten
Met zijn ervaringen wil Jamie graag cliënten en hun families helpen. “Die motivatie heeft ervoor gezorgd dat ik wonderbaarlijk genoeg geen studievertraging opliep. Maar ik kan me voorstellen dat dat niet voor iedereen geldt. Je zou meer speling moeten hebben als student, of een extra jaar studiefinanciering. En misschien kan Windesheim ervoor zorgen dat studerende mantelzorgers ervaringen kunnen uitwisselen. Zodat je elkaar kunt steunen.”
‘Iedere dag kan haar laatste zijn’
De moeder van Marianne (23, tweedejaars sph) kampt met ernstige depressies, angst- en paniekaanvallen. Ze deed meerdere zelfmoordpogingen.
“We bekijken per dag hoe het met haar gaat”, vertelt Marianne. Haar voornaam is gefingeerd, want ze wil graag anoniem blijven. “Ik wil niet dat mensen op mijn werk me hierover aanspreken.”
“Iedere dag is onzeker, want het kan haar laatste zijn. Als ze niet is opgenomen en ik thuis ben, houd ik haar voortdurend in de gaten. Wat doet ze, hoe voelt ze zich, waar gaat ze heen? Gaat ze echt naar de buren zoals ze zegt of gaat ze een suïcidepoging doen?”
Positieve instelling
Vorig jaar ging Marianne op kamers. “Achteraf gezien was het een vlucht. Ik wilde niet meer alles mee krijgen. Nu woon ik op een uurtje rijden van mijn ouders. Als er iets is, kan ik zo naar ze toe. We zijn thuis heel open, hebben een positieve instelling en mijn vader staat sterk in zijn schoenen. Daardoor houden we het vol.” Toch merkt ze dat het steeds zwaarder wordt. “Ik voer gesprekken met een psycholoog en voel me ontzettend moe. Ik kan me slecht concentreren. Mijn hoofd zit nu wel te vol.”
Aan de bel
Net als veel andere mantelzorgers liep ze studievertraging op. “Maar dat kwam gewoon omdat ik genoot van mijn studententijd. Nu het minder goed gaat, heb ik wel bij mijn mentor aan de bel getrokken. Ik kan niet alle lessen volgen en maak toetsen op andere momenten. Hopelijk gaat het de volgende periode weer beter.”
Tekst: Tessa Klooster
Foto’s: Herman Engbers
Jammer dat ik dit nu pas lees. Zou een maatjesproject zoals op Landstede niet iets zijn?
PAS OP voor Justin Beuker hij is een oplichter op Marktplaats!
Dat klopt en weer zeer actief