Hoogbejaarden die onvoorbereid in een verpleeghuis belanden, raken vaak in een depressie. Ellen Ras-Bakker: “De overgang van de vertrouwde woning naar een tehuis grijpt emotioneel veel dieper in dan zorgverleners denken. Het spreekwoord van oude bomen, die je niet moet verplanten, klopt. Soms zitten mensen wekenlang te huilen, ook als ze zelf voor opname hebben gekozen.”
Ellen Ras (44), klantadviseur bij Woonzorg Flevoland, onderzocht als afstudeerder bij de deeltijdvariant van toegepaste gerontologie hoe de – dikwijls traumatische – gang van ouderen naar een verpleeghuis beter begeleid kan worden. Ras deed onderzoek op haar werkplek, het moderne verpleeghuis Hanzeborg in Lelystad, maar “de problematiek is hetzelfde bij alle zorginstellingen. De begeleiding schiet overal ernstig tekort.”
Ontworteling
Ras’ onderzoek heeft velen de ogen geopend. “Collega’s zijn zich rot geschrokken en zien nu pas in dat we schandalig met ouderen omgaan. We hebben nooit nagedacht over de gevolgen van de ontworteling van ouderen. Niemand legde de link met het verschijnsel dat veel verpleeghuisbewoners depressief worden. Het is een blinde vlek die dateert uit de tijd dat wij meenden te weten wat goed was voor cliënten.”
Ras vindt dat ouderen nauw betrokken moeten worden bij elke stap in het verhuizingsproces. “Tachtigplussers die verstandelijk niks mankeren, worden behandeld alsof ze niet goed bij hun hoofd zijn en onder druk gezet. Ze moeten maar tevreden te zijn met hun nieuwe appartement. Ouderen beseffen heus dat er een moment komt waarop ze moeten verhuizen, maar waarom zou je hen beroven van hun recht op zelfbeschikking?”
“De grootste fout die de zorg maakt, is dat zij mensen de regie op hun leven afpakt. Er wordt niet mèt maar òver de oudere gepraat. Het zou al veel schelen als een professional om de drie weken een uurtje langskomt voor een bakkie koffie en de cliënt serieus bevraagt. Bij mijn instelling doen we dat nu.” Bij de bezoeken moet de zorgverlener eerst het beeld dat ouderen van verpleeghuizen hebben bijstellen.
“Tachtigplussers leven met het idee van het verpleeghuis als plek waar je naartoe gaat om dood te gaan.” Een enthousiaste rondleiding geven, brengt hen niet altijd op andere gedachten. “Wij en de familie roepen in koor: kijk toch eens hoe mooi en groot je appartement is. En je gaat wonen in zo’n leuke wijk met jonge gezinnen. Toch ziet die oudere alleen een plek waar je doodgaat.”
Naast een empathischer begeleiding bepleit Ras een betere ondersteuning bij praktische zaken. “Professionals moeten helpen spullen uitzoeken. De meeste ouderen hechten niet aan al hun bezittingen, maar er zijn zaken die ze absoluut willen meenemen. De familie houdt daar vaak geen rekening mee. Die vraagt niks en doet dat dierbare kannetje, dat iemand van een overleden dochter heeft gekregen, weg.”
Spel
Ras weet uit ervaring dat het niet altijd mogelijk is een oudere de regie te laten behouden. “Goede zorg verlenen betekent ook dat je die demente man, die zijn vrouw heeft weggejaagd en een paar keer per dag valt maar toch zijn huis niet uit wil, naar het verpleeghuis krijgt. De kunst is dat je mensen de indruk geeft dat ze zelf beslissen. Je speelt een psychologisch spel, maar je bereikt daar meer mee dan met gedwongen opnamen.”
De scriptie van Ras was een van de vier genomineerde werken voor de scriptieprijs Windesheims Beste 2016. Lees hier meer over de genomineerde werken.
HANS INVERNIZZI
Tips? Mail win@windesheim.nl
