Er is méér in het leven dan studeren. En uitgaan. Maar komen studenten daar nog wel aan toe? Vier ervaringsdeskundigen over waar zij de stilte vinden. En een gesprek met Windesheimpastor Martin Jans.
‘Doe eens iets nutteloos!’
Aandacht voor zingeving mediteren…Het klinkt zo ouderwets. Lééft dat nog wel onder studenten?
Martin Jans: “Volgens mij is de interesse en de gevoeligheid voor ‘het hogere’ onder hen nog wel aanwezig. En ze willen daar best over praten. Maar ik denk dat jongeren (en wij allemaal) tegenwoordig met zó veel dingen bezig zijn dat ze het spirituele gemakkelijk laten liggen. Je daarin verdiepen, écht een stap zetten, vergt aandacht, toewijding en tijd. En er zijn zó veel dingen die daarom vragen. Maar de interesse kan ook gemakkelijk opgeroepen worden. Ik zie het ook als de taak van het studentenpastoraat om de latente interesse los te maken. Het valt me overigens altijd weer op dat het studenten snel bereid zijn te spreken over hun geloof of over hun diepere overtuigingen. De tijd dat men zich daarvoor schaamde is voorbij. Daar moet ik me als studentenpastor trouwens ook bij aanpassen. Ik hoef niet zoals vroeger krampachtig te doen alsof ik géén dominee ben.”
Hoe maak je dat bij ze los?
“Je moet gebruik maken van hun eigen netwerk. Laatst vertelde een student dat hij geïnteresseerd was in een retraite in een klooster. Ik zei: ik regel alles, maar dan moet jij voldoende deelnemers bij elkaar brengen. En zo is het gegaan. Ze hebben dus wél een trigger nodig. Maar als er geen groep is waarmee je je gedachten kunt delen, dan vervluchtigt de belangstelling snel. En zo’n groep vinden, of opbouwen, is lastig. De samenleving is er gewoon niet meer op gestructureerd.”
“Ken je het verhaal van de man die water zocht in de woestijn? Hij begon ergens te graven, tot twee meter diep. Geen water. Toen begon hij ergens anders te graven. Ook twee meter. Weer geen water. En zo bleef hij maar kuilen graven. Maar als hij nu op één plek was gebleven en zes meter diep had gegraven, dan had hij water gevonden. Verdieping is ook een kwestie van keuzes maken. Op zo’n moment is het nuttig als je andere mensen kent die die weg zijn gegaan, kunnen die je het vertrouwen geven dat het wel goed zit. Maar kiezen, dat moeten studenten al zo vaak…”
Je hebt het over een verdieping maar vaak is het niet meer dan ‘even heel iets anders doen’.
“Dat was vroeger niet anders. Toen gingen veel mensen ook naar de kerk om de dagelijkse zorgen even achter zich te laten. Nu gaan veel mensen met dezelfde intentie naar yoga of meditatie. Dat is denk ik wel kenmerkend voor deze tijd: het moet een praktisch nut hebben. Een van de studenten die meeging naar de retraite in het klooster zei: “Ik wil alles eruit halen wat erin zit”. Daar moest ik diep over nadenken. Ik dacht: wat nu als je er méér ‘uithaalt’ door er nu juist niet ‘alles uit te willen halen’? Ik denk dat we meer aandacht zouden moeten besteden aan nutteloze dingen, aan zaken waarbij we níét van tevoren weten wat ‘er in zit’, wat we ervan zullen leren. Om zo écht tot verstilling te komen.”
‘Mijn totemdier is een wolf’
“Ik was altijd heel sceptisch over spiritualiteit totdat ik mijn eerste spirituele ervaring kreeg, in de zomer van 2015. Ik was met vrienden naar Castlefest, een middeleeuws en fantasyevent. Daar heb ik een sjamaanreis gemaakt waarin ik mijn totemdier leerde kennen: de wolf, trouwens dit kan elke reis een ander dier zijn. Je totemdier krijg je in een meditatie te zien en staat voor de eigenschappen die je nog moet ontwikkelen. Ik moet nog leren leiding te geven en een wolf staat bijvoorbeeld voor leiderschap.
Na de sjamaanreis wist ik: dit smaakt naar meer! Sindsdien heb ik tarotkaarten leren leggen, leer ik veel over positieve en negatieve energieën en mediteer ik regelmatig. Tarotkaarten gaan altijd over een dilemma. Ik moest voor mijn studie wiskunde bijvoorbeeld een instaptoets maken en ik wilde weten of ik deze had gehaald. Mijn vriend heeft toen voor mij tarotkaarten gelegd en door het antwoord wist ik al dat ik deze had gehaald voordat de uitslag bekend was.
Mijn mooiste spirituele moment was die keer dat ik met vrienden een mantra-zangavond had gehad. We zaten allemaal in een kringetje en sloten de cirkel met salie. We gingen eerst zingen met instrumenten en herhaalde de zinnen. Hier word je rustig van. Aan het eind van deze sessie gingen we mediteren. Het was zo mooi en rustgevend. Toen de cirkel weer werd geopend kwam er een windvlaag. Dat was echt een mooi moment, want het leek net alsof de gesloten cirkel alles had afgesloten.”
Jennifer Boshuizen
eerstejaars lerarenopleiding wiskunde
‘De was opvouwen doe ik nu met plezier’
“Ik ben acht jaar geleden zelf een mindfulness-training gaan volgen toen ik merkte dat ik wel erg ongeduldig was met mijn dochter van toen twee jaar oud. Ook wilde ik mijn impulsiviteit onder controle krijgen. Vóór de training was ik de scepticus zelve, maar daarna was ik echt lyrisch, omdat het hielp! Je krijgt acht weken lang een training en daarna moet je het zelf doen. Dat vind ik ook het mooie van deze training. Je leert zelf verantwoordelijk te zijn. Ik ben zelfs coaching cursussen gaan volgen en ik geef hier op Windesheim training mindfulness based stress reduction. Veel studenten ervaren studiestress en door oefeningen leer ik ze dit onder controle te krijgen.
Van oorsprong is mindfulness een Boeddhistische levensovertuiging en is het één van de aspecten om tot een goed leven te komen. Je leert bepaalde cognitieve vaardigheden aan. Bijvoorbeeld hoe je je bewust wordt van hoe je leeft of met anderen communiceert. Vanuit mijn rooms-katholieke achtergrond zie ik veel overeenkomsten met mindfulness, zoals het met aandacht eten van een hostie.
Ik weet niet of je het een spirituele ervaring kan noemen, maar ik doe elk jaar een Vipassana-retraite, dat is een vorm van stilteretraite. Je gaat dan naar een klooster en mediteert ongeveer zestien uur op een dag. Daarbij mag er niet gepraat worden. Ook heb je bepaalde taken waarbij je op dezelfde manier mediteert. Ik vond bijvoorbeeld thuis altijd de was opvouwen een vervelend klusje. Tijdens de retraite heb ik dat met aandacht leren doen. Ik leerde dat ik het opvouwen van de was deed voor de twee mensen van wie ik het meeste houd. En zo begon ik dat vervelende klusje toch nog leuk te vinden.”
Fred Dijk
docent psychomotorische therapie
Fred Dijk geeft regelmatig training mindfulness based stress reduction, wil je meer informatie hierover? Mail dan ACJ.Dijk@windesheim.nl.
‘Het is niet allemaal zweverig’
“Tien jaar geleden ging ik op vakantie naar Thailand. Ik was ontzettend bang om te vliegen en kwam dan ook verkrampt het vliegtuig uit. Door een Thaise massage knapte ik al gauw op. Ik hoorde dat een Thaise massage eigenlijk yoga is voor luie mensen. Ik vond dat wel interessant en ben mij toen gaan verdiepen in yoga en de filosofie erachter. Uiteindelijk heb ik een opleiding tot yoga-docent afgerond en geef ik les bij On Campus.
Sindsdien zit ik beter in mijn vel. Ik kan afstand nemen van mijn gedachten, ik kijk anders naar de wereld, ook ervaar ik een bepaalde rust. Deze aspecten zie ik ook terug bij mensen uit mijn yogaklas. Ik zie ze veranderen. In wezen kun je mij wel spiritueel noemen, maar ik zal dat niet zo snel van mezelf zeggen. Ik vind het tegenwoordig een negatieve lading hebben en dat vind ik jammer, want het is niet allemaal zweverig. Ik weet dat er meer in de wereld is waar wij geen weet van hebben. Daar ben ik van overtuigd.
Elke dag ervaar ik wel een mooi moment. Ik kan bijvoorbeeld heel erg genieten van de kleine dingen in het leven. Ik heb net zo goed mindere periodes hoor. Maar ik denk dat de kern van spiritualiteit is dat hoe meer je open staat, hoe meer mooie momenten je ervaart.”
Saskia Kwast
medewerker onderwijsconcept
‘Ik mocht niet praten tijdens het eten’
“Ik wilde een keer in stilteretraite gaan omdat ik het druk had met mijn studie en meer rust wilde creëren. Daarnaast leek het mij een aparte ervaring. Je mag namelijk niet praten, ook niet tijdens het eten. Dat vond ik in het begin heel lastig. Om zo min mogelijk prikkels te krijgen kan je ook ervoor kiezen je mobiel in te leveren. In het begin was ik heel onrustig. Ik miste mijn muziek, maar ik heb uiteindelijk goed na kunnen denken over bijvoorbeeld mijn toekomst en hoe ik als christen zou willen leven. Ik ben hersteld hervormd opgevoed in de gemeente Genemuiden. Toen ik ging studeren op Windesheim ben ik lid geworden van de christelijke studentenvereniging Ichthus. Zij organiseerde een stilteretraite-weekend in een Abdij in Zundert.
Spiritualiteit wordt in het christendom over het algemeen als iets slechts gezien. Ik denk dat vooral de nuchtere mensen van het platteland het veroordelen, omdat het niet tastbaar is en ze het dus zweverig vinden. Maar ik snap niet dat ze het veroordelen, want God is toch ook onzichtbaar? Maar daar geloven ze wel in. Ik zie ook verandering bij mij thuis. Mijn ouders stonden altijd wel voor mij klaar met verklaringen en uitleg over deze zaken, maar nadat ik op stilteretraite ben geweest zijn we ons samen daar toch meer in gaan verdiepen. Nu ik mijn ervaring met hen kan delen, kunnen we samen op zoek gaan naar antwoorden op levensvragen; daarin zie ik mezelf echt gezegend.”
Annick de Groot
eerstejaars international business & languages
