Het leenstelsel maakt jongeren huiverig voor hoge studieschulden. Er moet nieuw stelsel komen waarin iedereen recht heeft op studeren, vindt Roberto Kist.
Je bent 18 jaar, je hebt je Havo examens overleefd en je kan met een mooie cijferlijst op zak naar het hoger onderwijs. Wordt het journalistiek, recht of toch bestuurskunde? De keuze is van belang voor de rest van je leven, dus het piekeren levert nogal wat spanning op.
Sinds de invoering van het sociale leenstelsel is hier voor de meeste jongeren nog extra stress bijgekomen: ga ik eigenlijk wel studeren? Als je na afloop van je studie een gemiddelde studieschuld van 26.000 euro hebt, wordt dat een enorme drempel om überhaupt aan een studie te beginnen. Vooral voor jongeren die bekend zijn met armoede en schulden is dat niet bepaald een rooskleurig toekomstbeeld. Als je vervolgens wel besluit om te gaan studeren, dan voel je jarenlang de hete adem in je nek van je oplopende schuld. Je mag geen vertraging oplopen, want de prijs die je er voor betaalt wordt alsmaar hoger.
De bedenkers van het leenstelsel komen vaak met het argument dat er nog geen onderzoeken zijn die dit onomstotelijk vaststellen. Het systeem zou nog te nieuw zijn om deze conclusies te kunnen trekken. Toch kan iedereen met twee hersenhelften wel bedenken dat jongeren die het effect van schulden kennen afgeschrikt worden door het huidige systeem.
Daar komen ook nog eens een hoop gebroken beloften bovenop. Het ‘sociale’ leenstelsel blijkt namelijk niet sociaal. Het ministerie wil de rente gaan verhogen. Dus als het je niet lukt om je schuld snel af te lossen, dan zal hij alleen maar groter worden. Eerder beloofde de politiek dat de schuld geen effect zou hebben op de rest van je leven. Maar de eerste studenten die geen hypotheek kunnen krijgen door hun studieschuld hebben zich al gemeld. Ook de extra investering in het onderwijs, die zou komen na de invoering van het leenstelsel, laat nog altijd op zich wachten.
Alles bij elkaar kan een toekomstig student zich afvragen of studeren in Nederland eigenlijk wel een recht is voor iedereen die zich wil ontwikkelen en alles uit zichzelf wil halen. Het lijkt er meer op dat onderwijs alleen beschikbaar is voor jongeren die bereid zijn om tienduizenden euro’s schuld te maken, of voor de kleine groep die hun studie van huis uit betaald krijgt.
Maar er komt verandering: steeds meer jongeren en jongerenorganisaties komen in opstand tegen het huidige stelsel. Tegen de kansenongelijkheid, de stress en de alsmaar groeiende schuld. Ik hoop dat meer jongeren hun stem zullen verheffen. Wat mij betreft is het tijd voor een nieuw stelsel van onderwijsfinanciering, dat ervoor zorgt dat iedereen recht heeft om te studeren – ongeacht welke middelen je van je ouders meekrijgt. Het is tijd voor het recht op onderwijs.
Roberto Kist is tweedejaarsstudent Social Work. Daarnaast is hij voor de PvdA burgerraadslid in Zwolle en nummer 11 op de lijst voor de provinciale statenverkiezingen Overijssel. Het PvdA-congres nam onlangs een voorstel van Roberto aan, dat er een sociaal alternatief voor de studiefinanciering moet komen.
