Wanneer je als docent leert hoe je onderwijs ontwerpt, heb je naast de leerling, leerkracht en leerstof ook altijd de leeromgeving die je moet meenemen in je ontwerp. Sommige onderwijsvernieuwers namen de leeromgeving zelfs als uitgangspunt van hun denken – Montessori wilde de leeromgeving zo ontwerpen dat leerlingen zo zelfstandig mogelijk met zo min mogelijk tussenkomst van de leerkracht hun eigen leren konden sturen. Hierop richtte je dan ook je lokaal in.
Maar nu we steeds meer ervaring opdoen met online onderwijs, merken we dat er twee leeromgevingen zijn waar je als docent rekening mee moet houden: de leeromgeving die je digitaal ontwerpt én de (leer-)omgeving waarin de student zich daadwerkelijk bevindt. En deze laatste omgeving, die wij als docenten niet of nauwelijks kunnen beïnvloeden, heeft ontzettend veel impact op hoe er samen wordt geleerd.
Wat studenten leren tijdens de les staat en valt met de focus die ze hebben – wie betrokken is leert. En hoe kom je tot verdiepend leren wanneer je kat voortdurend op je toetsenbord springt, wanneer je boodschappen doet tijdens de online les, wanneer studenten vanuit hun bestelbus inbellen, of op bed liggen en vanuit die liggende positie antwoord geven op alle vragen?
Hoewel je vast een aantal zaken kunt borgen vanuit een duidelijke netiquette (camera aan! Rustige ruimte! Actieve houding!), merk ik dat ik schroom heb om aan hun daadwerkelijke omgeving eisen te stellen. Ik weet namelijk ook dat studenten die vanuit hun bestelbus inbellen geld nodig hebben om hun studie te bekostigen – hoe goed is het dat ze überhaupt aanhaken! Wat te denken van dat wandelen of liggen, dat mogelijk juist het denken stimuleert? En hoeveel politieagentje rondom netiquette moet je spelen, wanneer je te maken hebt met jong volwassenen?
Moeten we gewoon andere doelen stellen bij online contactonderwijs?
Kortom: help.. anyone?
Paulien van den Burg is hoofddocent social work in Almere
Actueel vraagstuk, voor iedere docent. Ik heb niet alle antwoorden, maar wel een mening. Ik zie dit als een gezamenlijk zoekproces. Prettig en goed (kunnen) studeren is in het belang van docent en student en daarmee vooral ook een gezamenlijke verantwoordelijkheid. ‘Agentje’ spelen is mi niet nodig (is ook niet mijn stijl), maar – naast begrip voor de situatie van de student – mag je ook best een student (op een nette manier) aanspreken als dat echt nodig is en wijzen op de eigen verantwoordelijkheid. Gewoon over je ‘verlegenheidsdrempel’ stappen en niet te bang zijn (je intentie is immers goed). Het uitgangspunt daarbij is, wat mij betreft: ruimte voor verschillende meningen (graag zelfs), maar wel wederzijds respect. Onlangs sprak ik voor het eerst ook een student aan op haar gedrag bij een online groepspresentatie. Diezelfde dag kreeg ik nog een persoonlijke mail van de student waarin zij haar excuses aanbood, haar gedrag niet professioneel vond, aangaf dat dit nooit meer zou voorkomen en de vraag of ik haar gedrag niet zou willen meenemen in de beoordeling van de groepspresentatie. Ik heb haar een compliment gegeven voor de wijze waarop zij naar haar gedrag heeft gekeken, het effect daarvan, en vervolgens heeft gehandeld. Overigens: ook voor de ‘online-leeromgeving t.g.v. Corona – in ‘normale’ contactonderwijs was onderwijs in mijn ogen geen ‘gesloten’ systeem (leeromgeving is de school). De school is een belangrijk, maar tegelijkertijd maar 1 aspect in het leven van de student. Ook toen zaten studenten in verschillende ‘leeromgevingen’, beïnvloeding via ouders (opvoeding, normen, waarden, religie), vrienden, bijbanen, etc. En ook genoeg afleiding (of excuses) om niet te studeren, met hobby’s bezig te zijn, leuke dingen doen, etc. Ik zou zeggen, vertrouw op jezelf, communiceer open en eerlijk en zoek bij de netiguette een balans tussen ‘sturen’ en ‘steunen’ (hetzelfde wat je – neem ik aan – doet in je rol als leidinggevende). Danny Wilms, ondernemer en parttime HRM docent Hogeschool Windesheim in Almere
Over het algemeen merk ik dat studenten zich tijdens de online lessen netjes gedragen.
Dat studenten ondertussen andere dingen doen, hanteer ik als gegeven, dat kan in een offline les ook. Voor mijn gevoel kan ik daarin iets doen door te binden en te boeien, maar eisen zal ik hierin niet snel doen.
Het geval dat je noemt, namelijk dat een student aanhaakt terwijl hij in zijn bestelbus aan het werk is, tja, dat vind ik een lastige. Fijn dat die student aanhaakt, maar het is wel gevaarlijk, want hoe kan je met je aandacht op twee plekken tegelijk zijn? Echt actieve deelname is dan niet nodig. Ik zou dan toch eerder de student aanraden om de opname later te bekijken. En als er actieve werkvormen in de les zitten, aangeven dat op deze manier deelnemen niet gaat werken, dat dan een veilige (vaste) plek een voorwaarde is.
Ik heb zelf gemerkt dat studenten die bijvoorbeeld vanuit hun bed deelnemen aan de les, daar meestal een goede reden voor blijken te hebben, als je er naar vraagt. Voor mij is dat ook de kern. Benoemen wat je ziet, vragen stellen met een open blik en reageren met de nodige humor als de situatie daar om vraagt. Geen politieagent spelen dus, maar gewoon jezelf zijn.