‘Voorbij het stigma’ is de titel van het nieuwste boek van John ter Horst, lector bij de opleiding social work van Windesheim. Daarin legt hij uit dat hulpverleners alert moeten zijn de vooroordelen waarmee ze, al dan niet bewust, hun cliënten benaderen en zo tekort doen. Maar volgens Ter Horst kun je deze boodschap vertalen naar de onderwijswereld.
‘De hulpverlener moet die persoonlijke benadering goed “in zijn hoofd hebben”, vooral als het gaat om taal. Hier op Windesheim, met onze nadruk op inclusief onderwijs, hebben we net zo goed behoefte aan een persoonlijke benadering. Op dit moment plaatsen we de studenten in hokjes. Je hebt ze met een studievertraging, of met een functiebeperking…’
Maar dat gebeurt overal.
‘Zeker. Het is ook hartstikke handig. Met name in de medische wereld. Een psychiater kijkt eens goed, grijpt naar zijn handboek en zegt: jij hebt dit-en-dit. Je krijgt een pilletje. Nadeel van die hokjes is wél dat mensen zich daarnaar gaan gedragen. Ze worden patiënt. Wie een studievertraging heeft opgelopen en in dat “hokje” zit, kan gemakkelijk gaan denken dat hij een loser is. Maar wie zegt dat je geen zes jaar over je studie mag doen? Met die hokjes zet je groepen buiten de opleiding. Zoals ze vroeger ‘gekken’ in een instelling opsloten en in het bos plaatsten. Je krijgt een grote groep “normalen” en degenen die daarbuiten vallen. En dat kan niet meer.’
In je boek leg je uit dat dat honkjesdenken diep in onze geest verankerd is.
‘We krijgen zó veel prikkels binnen, we moéten wel. En voor 90 procent van de mensen is dat prima. Maar hulpverleners en docenten moeten voorbij die hokjes denken. Dáár gaat het boek over. Wanneer we op Windesheim naar individuele leerroutes gaan, dan moeten docenten een persoonlijke visie op elke student vormen. Ga luisteren, stel eens wat nieuwsgierige vragen – en dan ontdek je in negen van de tien keer dat daar een heel ander mens tegenover je zit dan je had gedacht.’
Lijkt me heel bewerkelijk…
Inclusief doen kost tijd en moeite. We willen er vaak ook niet aan omdat alles dan complexer wordt, duurder wordt. Maar wat het oplevert is dat je in anderen krachten ontdekt die je niet had verwacht. Dat maakt échte inclusie zo waardevol.’
Gaat dat hier op Windesheim lukken?
‘Ik denk dat we hier buitengewoon veel aandacht voor het individu hebben. En als ik naar mijn eigen opleiding kijk dan denk ik dat we die persoonlijke benadering eigenlijk al hebben. De spanning zit hem tussen dat roepen om persoonlijke leerroutes en de enorme administratieve systemen. Ik juich persoonlijke leerroutes toe – maar we krijgen er geen uren voor. Die persoonlijke leerroutes kunnen alleen maar ontstaan als de hogeschool te portemonnee trekt. Docenten moeten veel meer uren krijgen. Ik denk twee keer zo veel. Wil je echt inclusief onderwijs? Dat is fantastisch maar het is duur.’
Dat wordt keuzes maken.
‘Dát is het spanningsveld. Als je het écht wilt invoeren, gaat dat veel geld kosten. Ik ben heel benieuwd of Windesheim de inclusie portemonnee zal trekken.’ (MH)
Voorbij het Stigma, geschreven door John ter Horst en HvA-docent Harmen Fedde Kamst, is verschenen bij Wolters-Noordhoff.
