Onlangs kwam ik op Twitter een grappige post van Eva Hoeke tegen. Zij citeerde een oudere dame die aangaf tijdens haar operatie niet gereanimeerd te willen worden, uit angst om te moeten eindigen ‘als een kaasplankje’.
Via deze verhaspeling van het ‘kasplantje’ schoten mijn gedachten van Johan Cruijf (taalgoochelaar bij uitstek) naar een oud-leidinggevende die er ook wat van kon. Als er een prijs bestond voor mensen die spreekwoorden op de meest originele en grappige manieren verhaspelden, dan was deze leidinggevende absoluut een kanshebber.
Verhaspelingen
Zo gaf hij mij ‘volledig Dame blanche’ voor de eerste grote klus die ik als bedrijfsjournalist zelfstandig mocht oppakken. Terwijl ik in gedachten een grote bol vanille-ijs zag die schuilging onder een saus van chocola, opende hij trouwhartig zijn handen en zei dat ik echt helemaal zelf mocht bepalen hoe ik de jubileumkrant van de gemeente ging opzetten en invullen.
Het leuke van verhaspelingen is dat je -zonder dat je er erg in hebt- van functionele taal overstapt naar poëzie. In poëzie hoeven zinnen niet per se te kloppen. Het gaat erom dat je via de woorden iets teweeg brengt bij mensen. ‘Je leven eindigen als een kaasplankje’ en ‘iemand volledig Dame blanche geven’ zijn dan ineens kansrijke zinnen. Het is een soort recycling van de taal waardoor je op heel nieuwe ideeën wordt gebracht.
Dichten
Kinderen zijn van nature erg goed in taalrecycling, omdat ze de betekenis van woorden nog maar mondjesmaat beheersen. Zo vroeg één van mijn nichtjes ooit boos om meisjeskaas nadat ze haar moeder jonge kaas had horen bestellen (zij hoorde jongenskaas) en wees mijn eigen dochter als peuter naar de hoge populieren terwijl ze constateerde: ‘De blaadjes maken muziek!’
Met 5 december voor de deur kunnen ook volwassenen weer volop gaan ‘recyclen.’ Maar waar dichten voor de één een feest is, is het voor de ander een straf. Behoor je tot die laatste groep? Bedenk dan dat schrijven niet eens zo bar veel verschilt van soep maken. Neem een paar ingrediënten (in dit geval: een set kaartjes, met op ieder kaartje één woord) en hussel net zolang totdat er een smakelijke soep ontstaat.
Ben jij dit jaar met dichten de klos?
Recycle er dan maar vast
op los.
Judith van der Stelt is schrijfcoach en dyslexiespecialist bij het Studiesuccescentrum Almere
