Een collega wees me onlangs op het woord ‘normaal’. En dan vooral op het feit dat het gebruik daarvan Niet Normaal is.
‘Typisch Nederlands,’ legde ze me uit. En zij kon het weten, want ze bezag onze Nederlandse gebruiken met een heldere afstandsblik. Afgelopen tien maanden was ze als psycholoog verbonden aan het Studiesuccescentrum. Dat was voor haar een noodzakelijke Nederlandse tussenstop na twintig jaar werken in Amerika, omdat in de chaos ten tijde van Trump haar werkvisum niet werd verlengd. Inmiddels is ze weer terug naar Amerika, maar op de valreep kwamen we dan toch nog even op de abnormaliteit van dat gevreesde woord terecht: normaal.
‘Bestel ik een koffie, vragen ze me: wil je groot, klein of normaal! Wat im-pli-céért dat?’
Ik nipte van mijn eigen koffie en proefde de fletsheid van het woord.
‘In Amerika zeggen we: wil je een grote of een kleine koffie. Daarmee benoemen we gewoon wat het is.’
‘Veel beter’, beaamde ik.
‘En nu hebben we het alleen nog maar over koffie hè?’
Gek genoeg
Ik moest meteen denken aan de stoffigste aller spreekwoorden: doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg. Een deprimerend devies dat door LOESJE ooit passend gepareerd werd met de uitspraak: Normaal doen, dáár word je pas gek van.
‘Het gaat verder dan dat,’ gaf ik onmiddellijk toe.
‘Véél verder!’ riep ze bevlogen. ‘Hoe kunnen we ooit inclusief zijn als we mensen of dingen labelen met “Normaal”?’
Niet te doen, wist ik ook, en daarom heel belangrijk om alert op te zijn.
‘Er zit een column in,’ vond ze.
Een heel boek, dacht ik, en dan kom je nog woorden tekort. We willen inclusief zijn (Winclusief noemen we dat op Windesheim), maar het feit dat we dat apart benoemen geeft al aan dat het geen vanzelfsprekendheid is.
Normaal is een oordeel
Normaal, zo meldt de Van Dale, is volgens de regel. Laten we daar dan op zijn minst één regel aan toevoegen, namelijk: wie volledig zichzelf wil zijn, behoudt zich het recht voor om het oordeel van anderen niet als regel te accepteren.
‘Normaal’ is een oordeel, dat voelde mijn Amerikaanse collega maar al te goed, en daardoor raakte haar ‘normale’ koffie van het ene op het andere moment een beetje besmet. Koffie-verkeerd, zogezegd, maar dan anders.
Judith van der Stelt is schrijfcoach en dyslexiespecialist bij het Studiesuccescentrum Almere
