Het is een woord wat ik vaak hoor. Kortgeleden, in een online gesprek, noemde een student het ook weer. Ze vertelde hoe druk ze het had en dat lang niet alles lukte. Ook corona had er stevig ingehakt, zei ze. En toen: ’Ach, weet je, als ik naar mijn medestudenten kijk, iedereen is depressief’.
Depressief. Wat bedoelde ze daar eigenlijk mee? Dat iedereen bij de huisarts een diagnose had gekregen? Nee, dat was het niet. Het ging over dat niet alles lukte, dat in de coronatijd zoveel niet had gekund. Ze had het gevoel dat ze van alles van haar leven gemist had. Dat ze ook nooit alle doelen van haar leven kon bereiken. ‘Unsatisfying’ noemde ze dat. Het maakte dat ze zich niet altijd even lekker voelde.
Woordenboek
Voor wie echt depressief is, is dit een zwakke variant. Maar het gevoel van de student was wel heel oprecht. Tegelijk ontbrak het haar aan woorden voor wat haar overkwam. Er zat maar één woord in haar woordenboek en dat was depressief. Dat is jammer. Daarom krijg je er in deze column van mij een woord bij.
En dat woord is: melancholie. Aristoteles, een oude Griekse filosoof, gebruikte het voor een wat weemoedig levensgevoel. ‘It’s a bittersweet melody, that’s life’, zo zingt The Verve. Bitterzoet. Je mist iemand juist omdat je van hem houdt. Je verlangt naar iets, en dat is mooi, maar dat kun je niet bereiken. Het leven heeft iets ‘onafs’ en jij als mens hebt zo je beperkingen. Of je denkt aan iets terug met zowel een lach als een traan.
Menselijk
Herken je dit? Gefeliciteerd! Je bent een mens! Het hoort bij mens-zijn. Je raakt namelijk ook aan iets wat ons leven echt tot menselijk leven maakt. Melancholie verbindt jou met andere mensen: je hoort het terug in veel muziek. In kunst, in gedichten (zoek maar op, of maak het zelf!). Het zit in de docent die voor je staat, in je medemens naast je in de trein. Dit gevoel hoeft niet direct opgelost te worden. Dat gaat je trouwens ook niet zomaar lukken, want het zit in ons.
Nog wel dit: als het steeds zwaarder wordt en je loopt erin vast? Zoek dan eens een arts of studentenpsycholoog op en zoek samen uit of jouw melancholie zich ontwikkelt tot een depressie.
Bij Studentenpastoraat Relink kun je ook een podcast over melancholie vinden, een gesprek met filosofe Joke Hermsen over het verschil tussen melancholie en depressie: SPATIE Podcast #23
Martin Jans is studentenpastor van Windesheim, ArtEZ en KPZ Zwolle
