De roker verdreven

‘Houdt onze zorgplicht op bij de grens van de campus?’

Sinds twee jaar mag er niet meer gerookt worden op de campus. Rokers moeten naar zones buiten het terrein. Maar dat doet niet iedereen. Ondertussen groeit de ergernis over het weggooien van peuken in de natuur.

Kun je optreden tegen rokers die hun peuken wegschieten in het groen of in het water? Mag je er iets van zeggen als groepjes rokers de weg versperren, als je er met je fiets of te voet langs moet? Wat doe je tegen mensen die hardnekkig blijven roken op het campusterrein, terwijl ze weten dat dat niet mag?

Het begon met een simpele vraag van medewerker Sjiera op Windesheims online platform Sharenet Yammer: “Windesheim is een rookvrije campus. Mooi! Maar nu liggen alle peuken op gemeentegrond, of in de sloot. Houdt onze zorgplicht op bij de grens van de campus?”

Na deze post barstte een heftige discussie los, waar veel opgekropte ergernis van niet-rokers naar boven kwam. Het lijkt een uiting van de veranderende kijk op sigarettengebruik, waarbij steeds minder wordt geaccepteerd van de rokers.

Afval

Ferna ergert zich aan de gewoonte in Nederland om je peuk van je af te gooien. “Echt heel gek als je er over nadenkt. Als je wilt roken en afval hebt is het toch logisch om na te denken waar je je peuk laat?”

Alice woont vlakbij Windesheim, aan de andere kant van de sloot. “Elke dag hoor en zie ik vanuit mijn werkkamer op gemeentegrond de rokenden zich verzamelen. Naar mijn idee een Windesheim onwaardig geval van rotzooi over de schutting gooien. Te schijnheilig voor woorden eigenlijk…”

Nienke vindt dat rokers er weinig bij stilstaan dat het weggooien van peuken in de natuur slecht is voor het milieu. “Sigarettenfilters doen er tientallen jaren over om te ontbinden nadat ze zijn weggegooid.”

Nella vult aan: “Het feit dat 1 filter 8 liter grondwater vervuilt is mijns inziens reden genoeg om maatregelen te nemen.”

Buiten roken

De meeste rokers op Windesheim gaan netjes naar buiten om hun peuk op te steken. Maar vaak lopen ze niet door naar de rookzone, ze blijven in de buurt van de ingang staan, waar ze overlast en ergernis bij niet-rokers veroorzaken: de receptie krijgt dagelijks klachten over groepjes rokers en rookwalm bij de hoofdingangen.

Vooral bij regenachtig weer scholen de rokers samen onder de luifel van de hoofdentree of bij de ingangen van de gebouwen, de fietsenstallingen en de parkeergarage. Eigenlijk mag dat al niet meer sinds 2016. Toen werden de rokers al verbannen naar een plek buiten de witte lijnen die een paar meter rond de ingangen waren aangebracht.

In 2020 kondigde de overheid een compleet verbod af voor alle onderwijsinstellingen. Voor Windesheim betekent dat een verbod voor het complete buitenterrein en rondom alle gebouwen, dus ook de straten, trottoirs en pleintjes die op het eigen terrein liggen.

Rookzones

Op de Zwolse campus werden in 2020 een paar rookzones aangewezen op het openbare terrein van de gemeente, pal naast het campusterrein. Op vier locaties aan vóór- en achterzijden werden betegelde plekken geschapen van een paar vierkante meter, meestal naast een openbare stoep of fietspad, met in het midden een asbaktegel waar de rokers hun peuken kunnen deponeren.

Windesheim laat de rookzones dagelijks aanvegen. Maar wie goed rondkijkt ziet eigenlijk overal op het buitenterrein volop peuken rondzwerven.

Dit voorjaar was de campus voor het eerst sinds de coronapandemie weer volledig bezet. Daarom komt nu pas de vraag naar boven of de vier aangewezen rookzones voldoen. En de vraag of mensen op die locaties – als rokers onder elkaar – misschien te nonchalant worden met het wegschieten van peuken?

Gewoonte

Ian denkt dat mensen die hun sigaret op straat gooien voor de campus dit ook elders doen. “Het probleem zit hem in een gewoonte veranderen.”

Ronald: “Het gaat om rommel opruimen; gedrag dus. Daar kunnen we elkaar prima op aanspreken. En als er ergens net geen prullenbak staat, is dat geen vrijbrief om peuken op straat te gooien.”

Martijn merkt op dat het verboden is om peuken op de grond te gooien. “Dit is vastgelegd in de APV van de gemeente Zwolle (afvalstoffenverordening gemeente Zwolle).

Wegsturen

Rokers die hardnekkig op het campusterrein blijven staan, moeten het ook flink ontgelden. Ronald: “Ik heb ik gisteren weer drie tot vier studenten aangesproken die stonden te roken vlak naast de ‘niet-roken’ vlag. Dat mag gewoon niet op de campus.”

Arnold is daar niet blij mee: “Rokers worden buitengesloten en weggestuurd. Als je tien centimeter achter het verbodsbord staat wordt er door de beveiliging naar je geschreeuwd.”

De rokers voelen zich een beetje in het nauw gedreven bij de verminderde tolerantie. Michiel: “Duidelijk dat de maatschappij anders tegenover roken is gaan staan, wij als rokers moeten ons daarin aanpassen. Ik vind het alleen jammer in een hoek gedrukt te worden als stinkende vervuiler. Laten we voorop stellen dat elk mens vervuilt op wat voor manier dan ook.”

Fietspad

Als rokers wél netjes op de aangewezen plekken hun sigaret opsteken, staan ze regelmatig in de weg voor passerende fietsers en voetgangers. Als het druk is op de rookzones komen ze vanzelf op het pad terecht, soms zoeken ze uit gemakzucht een plekje dichter bij een hoofdingang.

Ton kan op zijn fiets niet meer op de campus komen zonder door rokers te moeten rijden. “Soms staat het zo vol dat je door de berm moet om er langs te kunnen!”

Stijntje: “In de oprit naar de fietsenstalling onder X staat iedereen te roken, waardoor je altijd door dat rookgordijn moet.”

Huismeester

Is de overlast van rokers op Windesheim erger dan elders? Huismeester Bart van Rooijen, die zelf sinds acht maanden is gestopt met roken: “Nee, het valt mee. Op Windesheim hebben we gelukkig nauwelijks mensen die het heel bont maken. Als je ze erop aanspreekt luisteren ze wel. Soms doen ze heel verbaasd, net alsof ze niet weten dat het niet op het eigen terrein mag. Of ze lopen snel weg als ze je zien aankomen.”

Als het regent is het handhaven moeilijker voor de huismeesters. Dan zijn ze al blij als de rokers niet vlak bij de hoofdingang of de parkeergarage staan.

Van Rooijen ziet veel rokers die de afvalbakken op het terrein gebruiken om hun peuk weg te gooien als ze komen teruglopen van de rookzone. “Eigenlijk mogen die daarvoor niet gebruikt worden, maar het helpt wel tegen peuken op straat.”

Kijkt hij zelf nu ook anders naar roken? “Jazeker. Vroeger vond ik ook dat er een bushokje voor de rokers moest komen. Nu ben ik alleen maar blij dat ik er mee gestopt ben.”

Natuurgebied

De Zwolse Windesheimcampus ligt midden tussen de natuurgebieden en bij de IJsseloever, aan de afwateringskanalen langs het terrein groeien veldbloemen en orchideeën. In het riet broeden eenden en in het water zwemmen amfibieën en grote karpers.

Twee van de vier rookzones liggen direct aan een van die slootjes. De rookzone achter gebouw E ligt zelf pal langs een idyllisch bruggetje over de wetering. Dat blijkt een zeer uitnodigend plekje voor rokers om hun peuken weg te werpen. Maar wat betekent het voor de waardevolle flora en fauna, als er elke dag in totaal een emmer vol sigarettenpeuken in de sloot wordt gegooid?

Ömür staat graag op dit bruggetje: “De afvaltegel wordt hier nauwelijks gebruikt, want de meeste rokers staan op of bij de brug. Ik gooi mijn peuk niet in het water. Maar het zou wel goed zijn als hier een grote afvalbak komt die duidelijk in het zicht staat.”

Extra peukenbakken voor rookzones

Windesheim wil de rookzones rond de campus verbeteren. De zones werden twee jaar geleden aangelegd langs het campusterrein in overleg met de gemeente, maar ze blijken niet geheel aan de verwachtingen te doen.

Een werkgroep van de afdeling vastgoed & facilities gaat onderzoeken wat er beter kan. “We willen deze zomervakantie al aanpassingen doorvoeren”, vertelt facilitair adviseur Mark van Vilsteren. De werkgroep onderzoekt ten eerste of de asbaktegels op de rookzones voldoen. “Misschien kunnen er bijvoorbeeld extra asbakken komen aan de palen met de rookzone-bordjes.”

Verder gaat de werkgroep bekijken of de regels rondom roken voldoende duidelijk en bekend zijn onder alle medewerkers en studenten. En of de huidige bewegwijzerings- en verbodsbordjes en -vlaggen voldoende duidelijk maken wat de bedoeling is van de rookzones.

Tenslotte wordt samen met de huismeesters gekeken naar de handhaving. “Het mooiste zou natuurlijk zijn als het merendeel van de rokers het goede voorbeeld geeft en andere rokers aanspreekt als die zich niet aan de regels houden.”

Tekst: Ernest Mettes
Grote foto: Herman Engbers
Overige foto’s: Ernest Mettes