Het moet niet leuk zijn om je favoriete speelgoedje voor je ogen te zien afbranden. Toch was dit wat Japke D. Bouma genadeloos en met zichtbaar genoegen deed tijdens haar lezing in de Windesheim onderwijsweek. Ze brandde daar de Strategische Koers van Windesheim tot op de veters af. Voor de ogen van de hele Windesheim beleidselite. Wat ik met matig succes al jaren doe met deze columns, deed Japke in tien minuten. Ik ben jaloers… (kijktip: sharenet). Conclusie: geef de échte macht weer aan de docenten.
In dezelfde maand van de onderwijsweek kreeg de masterscriptie van geschiedenisstudent Timen Sijens, ‘publieke werken’, de scriptieprijs van de Rekenkamer. Het is een analyse van de borging van het eindniveau in het hoger onderwijs tussen 1985 en 2019. Conclusie: er werd continue bezuinigd onder het mom van investeringen in ‘kwaliteit en rendement’. Dit in combinatie met het feit dat hoger onderwijsinstellingen afgerekend werden op ‘output’, (de hoeveelheid afgestudeerde studenten) maakte dat kwaliteit alleen in voor managers meetbare werkelijkheden gevat werd: genadezesjes en een diploma waarvan het eindniveau niet vaststond waren het gevolg. Een citaat: “Bij al dit beleid waren de universitair docenten zelf ‘minimaal betrokken’, (…) Het mentale model van de academicus als een autonome en professionele arbeidskracht bleef dan ook stelselmatig achterwege bij het in- en uitvoeren van maatregelen.”
Zijn conclusie voor het gehele hoger onderwijs: docenten zijn de meest cruciale schakel in de kwaliteit, maar hen is de afgelopen dertig jaar niets gevraagd.
“Waarom is dat toch zo moeilijk?”, dacht ik wederom toen ik in de Volkskrant van 25 februari las over hoe bij onze collega’s van Fontys het ‘gepersonaliseerde’ leren doorgedrukt werd. Ook hier zorgt een op drijfzand gebaseerde en van bovenaf opgelegde ‘innovatie’ voor veel onrust en frustratie. Goed luisteren en vooral ook vertrouwen op de professionaliteit van docenten had kunnen voorkomen dat het zover was gekomen. Op Windesheim bewandelen we hetzelfde pad richting afgrond. Hoeveel alarmbellen moeten er nog afgaan voor we hiermee stoppen?
Wat we nodig hebben is niet een Strategische Koers 2.0, maar een grondige herbezinning op de verandercultuur in het (hoger) onderwijs; dat noem ik: innovatie 2.0.
Eelco, bij mij roepen jouw columns altijd een gevoel van herkenning op. Ik stel met enige regelmaat, maar met nog minder succes dan jij hebt, kritische vragen over het pad dat we bewandelen richting de afgrond. Het antwoord komt meestal uit op: ‘we’ hebben nu eenmaal voor deze koers gekozen. De strategische koers heeft veel weg van een religieus dogma, waarin de beleidselite de heilsleer verkondigd waaraan niet kan en mag getwijfeld worden door gewone stervelingen. Een paar honderd miljoen euro verder (geld dat niet van de beleidselite is, maar van ons allen) keert de wal het schip hopelijk.
verkondigt in plaats van verkondigd