Een beetje onwennig stonden we in de sporthal van de gevangenis. De vloer was met zwarte matten afgedekt en er stonden tafels en stoelen voor ons klaar. We hadden papier mee, pastelkrijt, potloden en de koffie was vers gezet. Met zeven studenten wachtte ik tot de bewaking zeven gedetineerden had opgehaald uit hun cellen. Het was de start van mijn project Uitzicht: in zeven weken maken we een kunstwerk op de binnenkant van de buitenmuur van de gevangenis.
Favoriete uitzicht
Een van de studenten vroeg: ‘hoe doe je dat nou, kennismaken zonder dat je persoonlijke informatie deelt of vraagt?’ Dat laatste kon je beter niet doen, zo was ons gezegd. Maar het bijzondere was: het ging vanzelf. Toen iedereen er was begonnen we direct met een opdracht: ‘teken je favoriete uitzicht’. Dat kon een herinnering zijn of een verlangen. Met het tekenen kwamen de gesprekken op gang tussen de ‘mensen van buiten’ en de ‘mensen van binnen’. Waar kijk jij graag naar? Welke kleur heeft dat?
De onwennigheid was snel verdwenen. Het was ontspannen, er werd gelachen en papier en kleuren aan elkaar doorgegeven. We gingen verder in tweetallen: ‘maak samen een nieuwe tekening waarin je ieders eigen schets combineert.’ Dat vroeg samenwerking, afstemming, overleg. Er ontstonden nieuwe kleuren, vormen en verrassende perspectieven die je niet in je eentje had kunnen bedenken. De koffie raakte snel op en de tijd vloog om.
Hoge steiger
Het ontwerp is nu bijna klaar. Binnenkort beginnen we met verf, rollers en kwasten bij de muur. Een hoge steiger mogen we niet gebruiken en dat snap ik op zich ook wel. Maar met uitschuifbare stokken aan de rollers gaat het ons ook lukken: samen het uitzicht vanuit de cellen veranderen.
De studenten en ik kunnen steeds na afloop via een hoop deuren en sloten de gevangenis weer uit. De gedetineerden zullen eerst hun straf moeten uitzitten. In de tussentijd ontmoeten we elkaar een paar keer.
Een van de gedetineerden zei afgelopen zaterdag: ‘Bedankt. Het voelde weer als mens’.
Martin Jans, studentenpastor van Windesheim, ArtEZ en KPZ Zwolle
