Steeds minder leerlingen in het voortgezet onderwijs kiezen voor Frans of Duits als examenvak. Hierdoor ontstaat een tekort aan docenten. Windesheimdocenten willen studenten warm maken voor taal én het leraarschap.
Het inperken van het aantal lesuren heeft meerdere oorzaken: de laatste jaren is enerzijds veel gelobbyd voor techniek. Van vmbo tot vwo kiezen leerlingen die naar de bovenbouw gaan steeds vaker voor een technisch (natuur)profiel met voornamelijk exacte vakken. Dat klinkt logisch want je kunt daar in een vervolgstudie en carrière alle kanten mee op, maar de talen komen hierdoor in verdrukking. Aan de andere kant hebben talen een ‘stoffig’ imago gekregen door de focus op grammaticaregels en het drillen van werkwoorden. Daardoor doen uiteindelijk steeds minder leerlingen examen Duits en Frans, en stromen er ook minder leerlingen door naar een lerarenopleiding. ‘Zonde en onnodig!’ vinden de lerarenopleiders van de vakgroepen Frans en Duits van Windesheim.
‘Pretpakket-imago’ niet meer van deze tijd
“Vroeger werd gekeken naar abstracte intelligentie zoals rekenkunde en natuurkunde”, licht Annemiek Huizinga toe. Ze is lerarenopleider bij de vakgroep Frans. “Maar gelukkig weten we nu dat er ook emotionele intelligentie bestaat waardoor goede sociale skills ook bewondert mogen worden. Dat kinderen die heel sociaal zijn, en misschien ook wel heel goed in talen, onze toppertjes zijn van de maatschappij. Ik zie dat decanen op scholen nu wel door hebben dat woorden als ‘pretpakket’ niet meer gezegd moeten worden, en dat een havodiploma met het profiel Cultuur & Maatschappij nét zoveel waard is als Natuur & Techniek. Dat imago móet bijgeschaafd worden, en daar wordt gelukkig ook hard aan gewerkt. Dat je meerdere talen beheerst is een hele belangrijke skill waar je de rest van je leven iets aan hebt
TikTok-filmpjes
Beeldvorming speelt ook volgens lerarenopleider Krista Dekker een grote rol. Zeker bij Duits blijft er gerefereerd worden naar de geschiedenis; van oorlog tot voetbal en schlagersmuziek. Enorm jammer, vindt Krista. “Als je een leraar Duits voor de geest haalt ziet iedereen wel een bepaald stereotype voor zich. Maar dat beeld doet echt teniet aan de leuke sprankelende studenten die bij ons in de collegebanken zitten. Wanneer je als leraar Duits begint moet je eerst alle vooroordelen die rondom jou en je vak heersen wegpoetsen, ik vind dat zo kwalijk! Vanuit de geschiedenis hebben we een bepaald stempel waar we maar niet van afkomen. En helemaal nu allerlei TikTok-filmpjes inspelen op het vooroordeel dat nog steeds heerst. Het lukt nog niet om Duitsland op een goede manier in Nederland te krijgen.”
Leerlingen in vormpjes gedrukt
De positie van de taalvakken in het Nederlandse onderwijs wordt dan ook bij de lerarenopleidingen uitvoerig besproken, onderstreept Pim Voerman, lerarenopleider Frans. “Tegen studenten benadruk ik dat ze goed moeten letten op de talenten van de leerlingen die straks voor hun neus staan. Als je een ‘talenkind’ in je klas hebt wordt het een lijdensweg voor die leerling als die in de bovenbouw alleen maar wiskunde, natuurkunde en scheikunde gaat doen. Zo’n leerling zou veel beter varen in een alfaprofiel met talen en geschiedenis. Ik had vroeger leerlingen die alleen maar negens en tienen voor Frans haalden maar in de bovenbouw toch voor de tecniek-kant kozen. Mijn alfahart breekt dan! Zodra het op de middelbare school meer zou gaan over hetgeen waar je talent en je passie ligt zou het met ons vak veel beter gaan. Het komt nu te vaak voor dat leerlingen in een bepaalt vormpje worden gedrukt dat helemaal niet bij ze past.
Inspelen op nieuw curriculum
Op dit moment kijkt het Ministerie van Onderwijs naar de mogelijkheden om de taalvakken een boost te geven. Al jaren bestaat vijftig procent van het centraal examen uit begrijpend lezen. Dat onderdeel moet volgens deskundigen, en ook onze Windesheimdocenten op de shop zodat er meer aandacht komt voor de interculturele competentie. Taal dient dan meer als gereedschap om de wereld in te kunnen en elkaars cultuur beter te begrijpen. Met die insteek organiseerden de lerarenopleidingen Frans en Duits afgelopen voorjaar een gezamenlijke workshopdag om havoleerlingen warm te maken voor taal én het leraarschap.
Het is een kleine bijdrage, maar wat we in ieder geval proberen is het aantal studenten weer omhoog te krijgen”, vertelt vakgroepvoorzitter Duits Elisabeth Lehrner. “Leerlingen van scholen uit de buurt konden zich opgeven en bij ons een workshop Duits of Frans volgen. Vorig jaar was het zo dat bijna een hele klas zich meteen heeft ingeschreven. Dit jaar willen we het breder trekken door alumni en docenten uit het hele land uit te nodigen om zo verbondenheid te creëren en actuele onderwerpen te bespreken. Maar we willen ook gastsprekers uitnodigen die iets kunnen vertellen over het nieuwe curriculum en de verwachte ontwikkelingen in de politiek, om zo met elkaar bespreken hoe de toekomst van ons vak eruit gaat zien.”
Tekst: Reinhilde van Aalderen
Foto’s: Herman Engbers
