Sinds kort hangt er een gedicht van Erik van Os in mijn werkkamer. Het gaat zo:
In plaats van de som
leverde ik een gedicht in
bij de wiskundeleraar
Hij zei ik snap het niet
ik zei dan staan we quitte
Dit gedicht is zondermeer op mijzelf van toepassing, want ik begreep niets van wiskunde toen ik op de middelbare school zat. Wonderlijk genoeg vond ik het wel een prachtig vak. Ik denk dat de logica me erin aantrok en de helderheid, wat me ook aansprak in mijn latere vak als tekstschrijver en schrijfcoach.
‘Wat is eigenlijk een paragraaf?’ vroeg een derdejaars student mij afgelopen week. Het voelde een beetje alsof een eindexamenleerling tussen neus en lippen door aan zijn wiskundedocent vraagt: ‘Wat is ook alweer de X-as?’ Maar gelukkig hoef ik op zo’n moment alleen maar aan mezelf te denken tijdens een wiskundeproefwerk en mijn verschrikte blik verdwijnt als sneeuw voor de zon.
Spelfouten
Nee, dan mijn stagedocent op een middelbare school in Leiden. Hij had er een hobby van gemaakt om in de pauze de krant na te pluizen op spelfouten. Met droge ogen ploegde hij zich door artikelen over hongersnood en genocide, om aan het einde van een alinea triomfantelijk uit te roepen: ‘Ha! Een dt-fout!!!’ Dit nooit, dacht ik als twintigjarige en verlangend keek ik uit naar het einde van mijn stage.
Maar ja, wat wél? Je hoeft geen taalpurist te zijn om je te kunnen redden in de maatschappij, maar je hebt wél een behoorlijke taalbeheersing nodig wanneer je als hbo-professional de arbeidsmarkt betreedt.
Dyslectisch
Soms conflicteert deze eis met een andere, namelijk die van inclusiviteit. Hoe kunnen we ooit van dyslectische studenten hetzelfde taalniveau verwachten als van andere studenten? Als ik naar mijn eigen wiskundeverleden kijk, zat er maar één ding op om een beetje in de buurt van mijn medeleerlingen te blijven: oefenen en blijven herhalen. Net zolang totdat ik de toets had gehaald en alle informatie weer uit mijn geheugen verdween. Dat laatste stukje lijken we nogal eens over het hoofd te zien in het onderwijs.
We doen alsof iedereen op alle onderdelen leerbaar is, maar dat is nu eenmaal niet zo. Voor dyslectische studenten zal taal altijd een struikelblok blijven -óók als ze na zes keer zakken hun taaltoets wel hebben gehaald.
Helaas zie ik nog weinig alternatieve mogelijkheden langskomen voor dyslectische studenten die moeite hebben met verslagen schrijven of spellen. Doodzonde als je het mij vraagt, want de meeste mensen knappen er enorm van op als ze hun aandacht kunnen richten op zaken waar ze wél goed in zijn. Taal oefenen en herhalen blijft zondermeer nuttig, maar dan bij voorkeur zonder zwaard van Damocles boven de studerende nekken.
Bloei
Verder denk ik dat het verstandig is om toekomstige studenten die moeite hebben met taal goed voor te lichten. Wie zwak is in taal kan beter geen Rechten kiezen, om maar eens iets te noemen. Je kunt natuurlijk best een tijdje oefenen en herhalen, zoals ik destijds met wiskunde, maar als dat onvoldoende effect sorteert, kun je beter kiezen voor een vak waarin je wél volledig tot bloei kunt komen.
Judith van der Stelt is schrijfcoach en dyslexiespecialist bij het Student Support Centrum in Almere
Ha Judith! Mooi stuk van jou! Als docent en begeleider van studenten heb ik al wel mooie dingen meegemaakt met dyslectische studenten. Zo was er een studente die compleet vastliep op haar afstudeeronderzoek en na ruim een jaar vastlopen had ik een gesprek met haar. Als ze tekst probeerde te verbeteren op taal (spelling, grammatica, zinsbouw etc.), was ze heel lang bezig maar het werd er niet duidelijker of beter van. Haar mondeling taalgebruik was prima.
Uiteindelijk heeft ze de essentie per hoofdstuk op kaartjes gezet, die in volgorde neergelegd en haar tekst verteld in plaats van uitgetypt en met een voicerecorder opgenomen. Ze had een baan naast de studie. De secretaresse van haar baas heeft in vijf uur alles uitgetypt. Ze was ontroerd toen ze haar eigen tekst zag, zonder taalfouten. Korte tijd later kon ze haar verslag voor beoordeling inleveren en kon ze afstuderen. Foutloos schrijven staat niet bij de kerncompetenties van onze opleiding.
Dankjewel voor je reactie Attie en wat een mooi verhaal over de dyslectische studente! Ik raad het inspreken ook vaak aan bij studenten, maar de kaartjes zijn daar een mooie aanvulling op.
Mooi Judith.
Dankje!
Wat een mooi gedicht van Erik van Os en wat een mooie woorden van jou. Creatief zijn in mogelijkheden van het vastleggen van talige informatie, dat is een uitdaging. Gelukkig is er veel talent aanwezig om daar nieuwe manieren voor te vinden. Ik hoop samen met jou (en veel studenten) dat die mogelijkheden meer en meer aangeboden (gaan) worden, ingangen genoeg om het anders te doen…
Gaan we doen, Mik!