Het was koud maar erg mooi. In de week voor Pasen zat ik bij de Matthäus Passion, uitgevoerd door meer dan honderdzestig Delftse studenten. Samen vormden ze een dubbel koor en orkest dat mij meenam in meer dan drie uur muziek. De Matthäus is een klassiek muziekstuk over het lijden en sterven van Jezus. Nergens in de wereld wordt dit zo vaak uitgevoerd als in het geseculariseerde Nederland.
In het welkomwoord vertelde één van de studenten dat dit beroemde werk van Bach oorspronkelijk een religieus werk was, maar dat het nu hoorde tot de culturele ankerpunten van de Nederlandse samenleving. Een mond vol, en een fascinerende zin. Want waarom moest dat eerst gezegd worden? De studenten hadden flink geoefend, de bezoekers wisten waar ze voor kwamen maar toch was het blijkbaar belangrijk om eerst te onderstrepen dat je de muziek niet-religieus kon beluisteren.
Ongeloof
Lijkt me niets mis mee, maar volgens mij doen ze zichzelf hiermee tekort. De Canadese filosoof Charles Taylor heeft een dik boek geschreven over secularisatie. Inderdaad. Minder mensen gaan naar een kerk. Veel gelovigen twijfelen aan wat ze vroeger hebben geleerd. Maar zegt Taylor, precies hetzelfde geldt voor veel niet-gelovigen. Zoals een student laatst vertelde: ‘ik twijfel aan mijn ongeloof”. Hij was niet plotseling bekeerd, maar hij wist wat minder zeker dat God niet zou bestaan.
Zo kan dat gaan. Je doet bijvoorbeeld mee aan de uitvoering van de Matthäus Passion en ontdekt dat de muziek je veel doet, dat je onder de indruk raakt van de overgave van de hoofdpersoon uit het verhaal. Of dat je in het publiek zit en de gebedswoorden Erbarme Dich van de solist mee bent gaan mompelen. Allemaal dingen die niet passen in het vastomlijnde wereldbeeld dat je had, of die vreemd zijn voor je, omdat je niet eerder op zoiets niet-rationeels bij jezelf bent gestuit.
Verstand
Wees gerust. Onze wereld is fundamenteel open. Soms gaat er een luikje open en ontdek je dat. Wie weet bij hoeveel van de honderdzestig musicerende studenten in Delft iets resoneert van een vaag of verborgen religieus besef. Of een aanvoelen van iets wat niet past in een mechanisch of economisch wereldbeeld. Iets wat je verstand te boven gaat.
Niets om je voor te schamen, je bent de eerste niet.
Martin Jans is studentenpastor van Windesheim, ArtEZ en KPZ Zwolle
Prachtig verwoord, Martin. Ik droom van een uitvoering van de Mattheus met een koor van Windesheimstudenten en medewerkers, om heel veel luikjes open te zetten.
Wie heeft er nog meer zin om de Mattheus te zingen?