Rouwen is als reizen in een land waar je de weg niet kent.
Ik zal het nooit weten. Soms mijmer ik erover hoe het zou zijn om nog eens met mijn vader een kop koffie te drinken. Waar zouden we het over hebben? Hij overleed toen ik studeerde, ik zat in mijn vierde jaar. Nu heb ik bijna de leeftijd waarop hij stierf. Mij zul je nooit horen zeggen ‘later als ik oud ben’, want het leven kan zomaar voorbij zijn.
Te veel is er wat hij niet meer van mij heeft meegemaakt. Dat ik daarna begon aan een andere studie, theologie, net als hij had gedaan. Een eigen leven, relatie, kinderen. Wat ik hoop, wat ik mooi vind of graag doe. En ik ken hem niet anders dan in herinneringen van minimaal dertig jaar geleden. Alsof we tegen onze zin uit elkaar zijn gegroeid en niet meer hebben bijgepraat.
Grafstenen
In het begin ging ik wekelijks naar zijn graf. Een kwartier lopen tussen de oude bomen door, langs grafstenen waarvan ik de namen langzaam leerde kennen. Het requiem van Preisner draaide ik in de jaren daarna heel vaak heel hard. Buiten onze familie praatte ik niet veel over hem. Ik wilde mensen niet lastigvallen en ze hadden hem toch niet gekend.
In mijn werk, eerder als dorpsdominee en nu als studentenpastor, spreek ik vaak met mensen over rouw: rondom of een korte tijd na het overlijden van hun moeder, vader, kind of vriend(in). Soms ook tien, twintig of dertig jaar later. Ik maak me boos als rouwen in hokjes wordt gestopt. Als rouwen in een enquête staat onder de rubriek ‘psychische klachten’ (dat gebeurt echt) of dat als je er een paar jaar later veel mee bezig bent, gezegd wordt dat je het ‘eerder niet goed hebt aangepakt’ (zoals een student van iemand te horen had gekregen).
Dwalen
‘Rouwen is als reizen in een land waar je de weg niet kent.’ Van deze zin ben ik gaan houden omdat die zo waar is. Het is dwalen, soms met anderen, soms alleen. Soms met een glimlach, soms met een traan. Als ik mijmer over mijn vader komt boven hoe hij leefde en wat er in het leven soms op het spel kan staan. Maar hoe het zou zijn geweest om samen nog eens koffie te drinken: ik zal het nooit weten.
Op de foto de ‘Ik mis je met kerst-boom’ in de C-kantine. Lees meer hierover op: Kom langs bij de ‘ik mis je met kerst-boom’ op Windesheim!
Martin Jans is studentenpastor van Windesheim, ArtEZ en KPZ Zwolle
