Daar zitten ze, zenuwachtig heen en weer schuivend aan de tafel in de gang, gebogen over de casus waar ze straks een rol in zullen spelen. Het is tijd voor de spannendste toets van het jaar: de assessmentgesprekken voor eerstejaarsstudenten Social Work. Aan hen de schone taak om een intakegesprek te voeren met een acteur die zo goed een bezorgde moeder speelt dat ik niet kan geloven dat ze in werkelijkheid helemaal geen kinderen heeft.
De eerste studente die ik ga beoordelen heeft zich goed voorbereid. Kalm en rustig hoort ze de moeder aan en verkent systematisch hoe het gezinsleven van deze vrouw eruit ziet. Ze laat zich niet van de wijs brengen door moeder, die steeds hardnekkig herhaalt dat de schoolprestaties van haar kind toch echt omhoog moeten gaan. Ze weet te achterhalen waarom dat zo belangrijk is, net als de tweede studente die heel blijmoedig moeder complimenteert met zoveel visie en doorzettingsvermogen. Moeder gaat even helemaal rechtop zitten – blij dat ze wordt gehoord.
Helaas wil het niet bij iedereen lukken. Een studente komt al verontschuldigend binnen en loopt vast nadat ze merkt dat na de eerste openingszin er geen tweede komt. Het blijft stil. Wij blijven allemaal stil tot de studente zegt: ‘stop maar, het gaat gewoon niet’. En terwijl ze zich verontschuldigt – ze had echt meer moeten oefenen – schemert ook door dat deze week een lastige week was met veel familieleed en dat je daar eigenlijk niks naast kunt hebben.
Dat het niet zomaar een toets is blijkt uit de eindresultaten. Ongeveer één derde zal het gesprek nog eens moeten voeren. Daar kunnen we mee leven – want tenslotte is dit het werk waar ze voor getekend hebben, die studenten. Een gesprek kunnen voeren waar je echt luistert. Waar je niet je eigen oordeel steeds vooraan hebt staan, maar waar je actief de ander probeert te begrijpen en waar je tegelijk systematisch verschillende leefgebieden verkent om erachter te komen wat voor deze moeder, in haar ogen, de eerste stap zou kunnen zijn. Zo’n gesprekspartner gun je iedereen.
Paulien van den Burg is hoofddocent social work in Almere
