Gevoed door de algoritmen van platformen als YouTube, Twitter en Facebook plus een groeiend wantrouwen tegen de politiek en media, lijkt de populariteit van complottheorieën flink te zijn toegenomen. Hoe denken studenten hier over?
Hoewel de toon verschilt, is de boodschap eenduidig: complottheorieën zijn onzin! “Ik vermijd dat bewust,” vertelt Honours College-student Bruno Renirie (20). “Ik vermijd het omdat ik weet dat het niet klopt, en als je er iets over kijkt krijg je meer video’s over dat onderwerp voorgeschoteld.”
“Iedereen zit zoveel dingen te beweren, maar niemand weet wat er gebeurt,” zegt Elke Calis (19), die net als Bruno Global Project and Change Management studeert. “Eerlijk gezegd de overheid ook niet, dus ik laat het maar gewoon.”
Gebrek aan bewijs
Het is het onverantwoordelijk dat gebruikers van een groot platform als YouTube dergelijke video’s krijgen aanbevolen, vindt Bruno. “Het is belachelijk! Veel mensen geloven zomaar wat ze zien, zonder erover na te denken,”
Op de vraag of er dan niet kritisch gekeken moet worden naar de maatregelen om het virus tegen te gaan, antwoord Bruno dat hij dat zeker belangrijk vindt maar dat critici wel feitelijk bewijs moeten aandragen. “Dat doen ze vaak niet, ze geven gewoon hun mening en zeggen dat je zelf onderzoek moet doen.”
Angst en ontevredenheid
Ook de 19-jarige Abdi Ahmed, student Human Resource Management, volgt de complottheorieën niet echt. Ondanks dat hij van mening is dat de aanpak van de overheid niet ideaal is, vind hij dat het belangrijk is om er wel gewoon in mee te gaan.
Volgens Abdi zijn vooral angst en ontevredenheid de oorzaak van de populariteit van complotdenken. “Dat je dan niet weet wat er aan de hand is en dat je een soort van houvast wilt hebben op wat er gebeurt.”
Complotvideo’s als vermaak
Student Elektrotechniek Lois Morais y Frelink (18) kijkt de video’s met veel plezier omdat ze er altijd erg om moet lachen. “Die mensen hebben te veel vrije tijd én te weinig hobby’s.”
Verder denkt Lois dat het vele thuiszitten en gebrek aan sociaal contact een grote rol speelt. “Je komt een conspiracy theory tegen, en voor je het weet is het twee uur ‘s nachts en denk je dat Bill Gates de mensheid wil uitroeien met nanochips.”
De andere kant
Ondanks dat hij zelf niet in wilde complottheorieën gelooft, wil Nico* niet bij zijn echte naam genoemd worden. Hij studeert Social Work en kan – uit angst voor eventuele reacties – anders niet echt open over het onderwerp praten. Er is volgens hem sprake van groepsdruk vanuit de norm. “Over mensen die tegendraads gaan denken, of kritisch zijn, wordt snel gezegd: hey, dat is niet gewenst.”
“Mensen die macht hebben zijn gevaarlijke personen,” zegt Nico, al is hij wel in de veronderstelling dat een leider als Mark Rutte goede intenties heeft. Het gaat hem er om dat macht en belangen invloed kunnen hebben op het handelen van mensen, zo mogelijk ook in de aanpak van de bestrijding van het coronavirus. “De twijfel bij mij zit niet in dat het ontstaan is en dat het bestaat, maar hoe we ermee omgaan.”
Scheve verhoudingen
Nico legt uit dat hij vooral zijn vraagtekens heeft bij de vraag hoe proportioneel de coronamaatregelen zijn in verhouding tot het probleem. Hij stelt dat de beperkingen heel scheef zijn, hoe hij bijvoorbeeld wel training mag geven aan jongeren maar er na de training afstand moet worden gehouden.
Een ander voorbeeld is volgens hem dat mensen buiten niet dicht bij elkaar in de buurt mogen komen, maar in het vliegtuig wel. Dat Nico zijn twijfels heeft bij de maatregelen betekent voor hem niet dat ze niet nageleefd hoeven te worden. “Ik kijk er kritisch naar, maar dat betekent niet dat ik de regels niet volg.”
Tekst: Marijn Joop
