‘Hybride werken: nieuw of nieuw voor het onderwijs?’

Docent Jan Bansema was bij zijn vorige werkgevers al helemaal gewend aan plaats-onafhankelijk werken. Hoe analyseert hij de ‘schoksgewijze’ overgang van Windesheim naar hybride werken?

Wanneer maakte je voor het eerst kennis met hybride werken?

“In de tachtiger jaren van de vorige eeuw! Ik had destijds het voorrecht te mogen ervaren wat een ‘office of the future’ in zou kunnen houden. Ik werkte bij Digital Equipment Corp. in Finland, daar was een apart gebouw opgezet om te tonen hoe het mogelijk zou zijn om niet je eigen werkplek te hebben en toch efficiënt en comfortabel te kunnen werken.
We hadden mobiele telefoons, verrijdbare ladenblokken en geen vaste werkplek. Maar ook veel ‘break-out’ faciliteiten (voor telefoneren zonder anderen lastig te vallen, stilte ruimtes voor geconcentreerd werken) en alles was ingesteld op mobiliteit (in hoogte verstelbare bureaus en stoelen, voldoende loopruimte rondom de werkplekken, alle werkplekken vrij van persoonlijke zaken).
Vanaf de negentiger jaren was ik – terug in Nederland en inmiddels via mergers onderdeel van HP – gewend om te werken waar dat ‘het meest efficiënt was’. HP had haar kantoor opgezet als volledig flex, inclusief de directie. Je werkte op de tijd die je uitkwam of wat nodig was, waar het beste uitkwam.”

Hoe keek men naar thuiswerken toen je vijf jaar geleden op Windesheim kwam?

“Al meer dan 30 jaar werkte ik met resultaatverplichting, niemand beoordeelde je om waar je was (ik herinner me een telefonische conference call met een deelnemer in bad ?), collega’s waren over de wereld verspreid, 24/7 economie.
Toen ik bij Windesheim mocht komen werken als docent/onderzoeker en coach, viel het me op dat het ‘wij’-gevoel bij collega’s en management heel sterk geassocieerd was met aanwezigheid op jouw ‘eigen’ plek. Toegegeven, het was fijn om een eigen bureau te hebben. Maar die blikken en opmerkingen als je om 3 uur ’s-middags vóór de files naar huis ging om daar verder te werken in de avond (‘snippermiddag?’), dat was wel even wennen.”

Hoe analyseer je de overgang naar hybride werken door Corona?

“Nu door de Corona crisis het hybride werken als een schokgolf door Nederland gaat probeer ik te analyseren wat hier zo ‘schokkend’ aan is. Een oorzaak zou kunnen zijn dat het management haar werknemers niet vertrouwt te werken, als ze die niet kan zien en controleren. Maar daar geloof ik (bij Windesheim) niet in. Eerder lijkt de hogeschool-slogan ‘Windesheim – Dichter bij jou’ een mantra geworden. Waar ‘dichtbij zijn’ zich ten onrechte vertaalt in fysieke nabijheid. Zelfs heel goede managers hoorde je zeggen: ‘het is wel de bedoeling dat je elke dag aanwezig bent’. Studenten zien dat volgens mij anders. Zij denken: als je maar bereikbaar bent en er voor ze bent, via Teams of live op hun tijd, als zij dat nodig hebben. Dat gaat soms sneller en beter vanuit huis online dan dat ze op Windesheim op zoek moeten naar een ‘hokje’ om te praten.”

Is Windesheim klaar voor hybride werken?

“Dat is het grootste issue: Windesheim is absoluut niet ingericht voor hybride werken. Het aantal medewerkers (vooral docenten) in één kantoorruimte (16!) maakt het onmogelijk om rustig te werken, maar ook om sociaal te interacteren, met collega’s noch met studenten.
Er zijn onvoldoende ruimtes waar je even snel met elkaar rust kan zoeken voor een persoonlijk gesprek, hetzij ad-hoc gevraagd door studenten hetzij door een telefoontje.
De oplossing zou dan kunnen zijn om meer vanuit huis te werken.
De facilitering om dat volgens ARBO richtlijnen te kunnen doen wordt wellicht nog geregeld. Vooralsnog rommelt iedereen maar wat aan om het voor haar/hem zo goed mogelijk te regelen.”

Heb je nog tips?

“De houding: vanaf augustus 2021 is alles weer normaal (ik schrijf dit 14 juli, tijdens het 2^e kamer debat over de fouten van het kabinet), is ‘laten we maar zien hoe het gaat’. Helaas worden studenten en medewerkers daarmee de commandotroepen die zich maar moeten redden. Complimenten achteraf dat het toch zo goed is afgelopen, die konden aan het begin van de Corona crisis. Maar nu zitten we in een andere situatie.
Hybride werken is op zich prima. Maar het zou goed zijn om nu structurele stappen te zetten om hybride werken ook prima te regelen.
Hoe? Roosters aanpassen aan on- en offline werken, ruimtes op Windesheim geschikt maken (zie de hierboven beschreven voorbeelden) en faciliteren van een goede werkplek thuis.”