Het onderwijs van de toekomst zal niet meer in de klas plaatsvinden. Studenten gaan zelf hun curriculum vaststellen geholpen door een studiecoach, denkt Steve Clemens.
‘Mijn idee over ‘ontscholing’ moet je zien als onderwijs zonder het gebouw, zonder docenten, klassen, klaslokalen, uurroosters, colleges, doktersbriefjes voor afwezigheid, en dergelijke. Er zijn studenten die helemaal klaar zijn voor een ‘ontschoolde’ bachelorstudie. Met name degenen die colleges te snel of te traag vinden, het onprettig vinden de kennis van die éne docent te ontvangen terwijl een MOOC het beter uitlegt, het lastig vinden dat vakken helemaal voorbepaald zijn, hun leven/werk niet kunnen combineren met het rooster, of willen studeren terwijl ze de wereld rondreizen. Zij ervaren het onderwijs soms als 19e eeuws.
Als ‘Manager ontscholing’ ga ik daarom nadenken over hoe Windesheim een bachelor kan aanbieden (wellicht in Business) die recht van de eindtermen/leerdoelen naar tentamens gaat. De leerdoelen worden door de staat opgelegd. En tentaminering is belangrijk voor een geaccrediteerde bachelor. Dat zijn de harde voorwaarden. Tussen de leerdoelen en tentaminering heb je de kennisoverdracht, het eigenlijke leren. In de context van een ‘normale’ school gebeurt deze kennisoverdracht in de klas. In een ‘ontschoolde’ context gaan studenten die kennis zélf halen, uit: MOOCs, apps, games, films, boeken, wetenschappelijke literatuur, stages, werkervaring, colleges van top-docenten/-professoren in de wereld, vrienden & familieleden, et cetera. Wanneer we kijken naar het theoretisch veld met betrekking tot leren, valt de grote diversiteit op. De realiteit is dat we in het onderwijs nog steeds massaal gebruik maken van slechts één leermethode: instructivisme. Dat wil zeggen de leerkracht bezit de kennis en verkondigt dat aan de stil zittende studenten in een klaslokaal…
Met ‘ontscholing’ wil ik het anders proberen, zoals Salman Khan van Khan Academy zegt: “Waarom vastleggen hoe men leert – in klassen, om zó laat, met dié docent – om dan de uitkomst ervan variabel te laten (slagen of falen)? Beter is het leren variabel te maken – anywhere/anytime – en de uitkomst vast te leggen. Toch?”
Ook qua studiecurriculum wil ik in de ‘ontschoolde’ bachelor meer toekomstgericht werken. Er is immers geen opleidingsmanager die om de vier jaar de hele ‘kenniscatalogus’ voor studenten bepaalt. Dat gaan studenten zelf doen, gebaseerd op de leerdoelen, hun interesses en visie op hun eigen toekomst, geholpen door een studiecoach.
Docenten zullen als coach breder georiënteerd moeten zijn. Zij gaan de studenten helpen om hun curriculum te bepalen, wat in het eerste studiejaar wat één-op-één begeleiding zal betekenen. Daarna kunnen studenten aan hun ‘ontschoolde’ leren beginnen en heeft de coach minder werk. De coach voert regelmatig de assessments uit.
Als dit plan aanslaat kan Windesheim binnen twee jaar starten met zijn eerste experimentele ‘ontschoolde’ bachelor, met een kleine groep initiatiefrijke studenten.’
Steve Clemens, docent bij het Windesheim honours college, mag zich als ‘frontrunner ontscholing’ twee jaar bezighouden met onderwijsvernieuwing in het kader van het project New Jobs van Windesheim.
