Roderick Nieuwenhuis, docent bij de opleiding journalistiek, gaat in zijn boek ‘Een simpel leven’ op zoek naar waarom we verlangen naar een eenvoudig bestaan.
Van alle schrijvers en denkers die zich terugtrokken uit de wereld, en dat zijn er heel veel, is het vooral de Amerikaanse auteur Thoreau die je aansprak. Waarom hij?
‘Dat is eigenlijk gewoon toeval. Toen ik als student in een boekhandel werkte, zag ik daar in een krant een hele pagina over Thoreau en dat hutje van hem in de bossen, waar hij ruim twee jaar had geleefd. Ik dacht, dat wil ik ook.
Wat is dat verlangen? Is het snobisme, je verheven achten boven het gewone werkende volk?
‘Nee, zo zie ik het zeker niet. Thoreau zag om zich heen hoe de oude wereld veranderde door de industrialisatie. Hij en vele anderen die toen pleitten voor eenvoud deden dat niet omdat eenvoud goed was maar uit verlangen om het leven eenvoudig te houden. Thoreau was een kind van zijn tijd, hij had zeker ook een licht snobistische manier van kijken maar hij was ook een van de eersten die ons op het hart drukte dat het systeem waarin we zitten funest zou kunnen zijn voor de wereld. En daar zitten we nu middenin.’
Kun je zeggen dat hij de basis van het moderne verlangen van “terug naar de natuur”? Van allemaal je eigen groente verbouwen, wonen in een nog nét te verdragen kou, et cetera?
‘Kijk, dat “terug naar de natuur” werd daarna overgedragen; het is een cultuurproduct geworden. En zoals alle cultuurproducten zijn ze gecompliceerder dan ze op het eerste gezicht lijken. Maar legde hij de basis… weet je, ik zeg gewoon: ja.’
Uiteindelijk ga je op zoek naar je persoonlijke wortels van dat verlangen. En kom je uit bij je familiegeschiedenis, je band met je moeder…
‘Wat ik wilde was werken van historiserend naar de vraag: waarom zit het ook in mij? Dan kom je bij de psychoanalyse terecht. De relatie moeder-kind; het verlangen naar een taalloze wereld, naar onvoorwaardelijke liefde.’
Uit het boek blijkt dat je een veellezer bent. Maar nu, als docent hier op Windesheim, zit je te midden van studenten die vaak geen boek aanraken.
‘Maar er wel interesse voor hebben. Ik laat studenten vaak een kwisje doen, met vragen over het nieuws, en de winnaar krijgt dan een boek. Een journalistiek boek. Dat vinden ze leuk. Kijk, ik ben zelf een stapelaar, ik ging van de havo naar de universiteit. Ik wist ook niet veel op mijn zeventiende, maar ik heb wel altijd een enorme interesse gehad in de literatuur. En daardoor voelde ik me altijd een beetje onbegrepen.’
Dat maakt dat je begrip kunt opbrengen….
‘Ik heb eindeloos veel geduld voor zeventienjarigen. En ik ben wat betreft die “ontlezing” heel optimistisch. Ik merk bij mijn eigen kinderen én mijn studenten vooral een enorme behoefte hebben aan houvast. En dan is de vraag: kunnen we het wel eenvoudig genoeg uitleggen? En niet zeggen hoe het is, maar ze leren nadenken. Waar dit boek mij heel erg bij geholpen heeft is waken voor snobisme, voor denken dat je het al weet.’
Je hebt geen zorgen om de jeugd van morgen?
‘Waar ik me zorgen om maak is de mentale kant. Ik zie veel emotioneel leed, kinderen die uit complexe thuissituatie komen en daarom denken dat de wereld ook zo in elkaar steekt. Ik wil ze een ander perspectief bieden en mijn lessen daarom ontspannen en relaxed te maken. Zodat ze uit kunnen puffen.’
Maar dat hutje om je terug te trekken, dat is een illusie?
‘De wereld is complex. Deal ermee. Schudt de romantiek van je af.’
En hoe moeten ze dan leren daarmee te dealen?
‘Ik geloof dat er altijd vanuit oudere mensen redelijk snobistisch naar de jeugd wordt gekeken. Die doen het nooit goed, namelijk niet zoals “wij” dat deden. Maar als ik van mijn studenten verlang dat ze net zo doen als ik, is dat nostalgie. Hoe oud je ook bent, je wilt serieus genomen worden. En ik neem ze serieus. Ook al weten ze een hoop niet – en dat kun je dan heel erg vinden – ik merk dat studenten heel goed in de gaten hebben wat er gebeurt. Dat stemt me hoopvol.’
Roderick Nieuwenhuis: Een simpel leven, uitgeverij Ambo/Anthos, 21,99 euro.
Tekst: Marcel Hulspas
Foto’s: Wouter van Emst
