De uitkomsten van het Tweede Kamerdebat van half februari zijn duidelijk: als de Eerste Kamer ermee instemt, komt de basisbeurs komend studiejaar terug voor veel studenten. Voor de jongeren in de zogenoemde pech-generatie, dat is de generatie die gebruik heeft gemaakt van het leenstelsel, betekent het dat er niet veel zal veranderen.
Zij krijgen namelijk alleen een tegemoetkoming van maximaal 1436 euro. Studenten die in 2023 instromen, of nog geen gebruik hebben gemaakt van studiefinanciering in het leenstelsel, krijgen de basisbeurs.
Aangenomen is dat thuiswonende studenten volgend jaar 110 euro basisbeurs krijgen en uitwonende studenten 275 euro. Voor uitwonenden komt daar nog een koopkrachtreparatie van 165 euro bovenop. Studenten die gebruik hebben gemaakt van studiefinanciering onder het leenstelsel, zullen per jaar 359 euro ter tegemoetkoming krijgen. Dat is 1436 voor vier jaar studeren. Als studenten hun 48 maanden dat ze gebruik konden maken van de prestatiebeurs of een lening niet hebben opgebruikt, mogen ze van de basisbeurs gebruikmaken. “Het is erg gunstig dat de basisbeurs terugkomt voor studenten,” zegt decaan Magda Lokhorst. Zij is het aanspreekpunt voor het FSU op Windesheim, het Financieel Spreekuur, waar studenten terecht kunnen met hun geldproblemen.
Tegemoetkoming
Merle van Erve, vierdejaars student Journalistiek, vindt de regeling oneerlijk: “In principe heb ik geen torenhoge schulden, maar ik snap dat de mensen die grote schulden hebben zich benadeeld voelen. Uitwonende studenten worden aan alle kanten vergeten, denk bijvoorbeeld ook aan energiecompensatie. Over het algemeen moet de overheid meer aan ons denken,” aldus Merle. Aangezien ze dit semester afstuderende is, zal ze de basisbeurs niet meer meemaken.
Luna Koops is het eens met Merle. Luna zit voor de Partij van de Arbeid in de gemeenteraad van Zwolle en is student Docent Natuurkunde op Windesheim. Ook de PvdA stemde jaren geleden in met het leenstelsel, maar daar is de partij op teruggekomen: “Ja, de pechgeneratie is gewoon enorm benadeeld door de overheid, dus ook door ons. Die 1436 euro die we maximaal kunnen krijgen is eigenlijk niks. Ik vind het pas fair als wij het bedrag van de basisbeurs terugkrijgen. De schade is al groot genoeg: veel studenten hebben leuke dingen als een leerzaam bestuursjaar moeten laten, omdat de tijdsdruk van de lening in hun nek hijgde. Dat kunnen we niet meer terugdraaien en ik vind dat enorm jammer.”
‘Te weinig’
Lokhorst zet de tegemoetkoming in perspectief: “De tegemoetkoming is in principe te weinig, voornamelijk als je kijkt naar de studieschuld van de gemiddelde student, die 27.000 euro bedraagt. Maar de overheid heeft op andere gebieden natuurlijk ook gecompenseerd. Zo zijn de lonen omhooggegaan, was er een halvering van het collegegeld, is de zorgtoeslag omhoog gegaan en zullen de meesten in de toekomst van gratis kinderopvang profiteren. Dus binnen de getroffen generatie zitten meer verschillen dan sommigen denken.”
De achter het net vissende studenten lijken dus toch nog een paar visjes te vangen. Merle heeft haar eigen mening daarover: “Die vormen van ‘tegemoetkoming’ hebben ze natuurlijk ook ingevoerd vanwege de inflatie. Daarnaast, iedereen kan meeprofiteren van deze veranderingen.”
Het leenstelsel is acht jaar geleden ingesteld meer om geld aan beter onderwijs te besteden. Aangezien de studenten van instroom van 2015 tot en met 2018 daar geen baat bij hebben gehad, krijgen deze studenten een studievoorschotvoucher van 1836 euro boven op de maximale tegemoetkoming van 1436 euro. Dit krijgen zij alleen, als zij nog geen gebruik hebben gemaakt van de voucher. “Dit zorgt voor nóg meer verschillen tussen de studenten van de pech-generatie,” zegt Lokhorst.
Psychische gevolgen
Het SOOZ, Studenten Overleg Orgaan Zwolle, komt op voor de rechten van studenten en noemt het leenstelsel een ‘mislukt experiment’ in een schriftelijke reactie. Ze zijn blij dat de basisbeurs terugkomt en zien de gevolgen voor de studenten uit de getroffen generatie: “De studenten die afgelopen jaren duizenden euro’s zijn verloren aan het leenstelsel, kunnen in de toekomst lastiger een eigen woning kopen en hebben mogelijk psychische schade wegens financiële moeilijkheden en druk. De pech-generatie zou in zijn geheel moeten worden gecompenseerd naar hoe de nieuwe beurs is eruitziet.” Het SOOZ deelt dus de mening met Luna, als het gaat over een eerlijke tegemoetkoming.
Volgens Luna zijn er meer factoren die mentale schade als gevolg hebben: “Er zijn ook studenten die zonder studieschuld afstuderen en die thuis zijn blijven wonen. Voor sommigen is dat geen mogelijkheid door de thuissituatie of ze betalen het thuis wonen met hun mentale gesteldheid. Zij mogen niet vergeten worden.” Uit haar woorden blijkt ook dat lenen niet altijd uit vrije wil is, sommige studenten moeten het huis uit om hun studie goed te volgen en af te ronden.
De nieuwe generatie
“Als de basisbeurs terugkomt, betekent dat voor veel studenten dat ze alleen minder hoeven te lenen. Rondkomen van 110 euro voor thuiswonenden die hun studie zelf betalen of 440 euro voor uitwonenden, is niet erg realistisch,” aldus Magda Lokhorst. Ze verwacht niet dat er op korte termijn meer studenten bij het FSU komen voor hulp bij hun geldproblemen. “Wat we wel verwachten, zijn vragen over de rechten van de studenten. Bijvoorbeeld of studenten recht hebben op de basisbeurs. Deze informatie zal makkelijk vindbaar zijn op de website van DUO en bij de decanen als de basisbeurs officieel wordt.”
Volgens Luna, Merle, Magda Lokhorst en het SOOZ is de basisbeurs een stap in de juiste richting. Op korte termijn zal er niet veel veranderen, maar op lange termijn zullen psychische klachten en kansen op de woningmarkt waarschijnlijk verbeteren voor de nieuwe lichting studenten. Voor Luna, Merle en de rest van de pech-generatie komt de beurs helaas te laat.
