Afgelopen kerstvakantie reisde ik met mijn gezin per trein naar de Duitse stad Leipzig, waar mijn dierbare vriend Matthias geboren en getogen is. Hij haalde ons op van het indrukwekkende hoofdstation om een paar dagen te logeren bij zijn gezin in zijn prachtige vooroorlogse huis.
Ik leerde Matthias in 1998 kennen tijdens mijn stage op crisisopvang “de Rotonde” in Amersfoort. Ik was derdejaars maatschappelijk werk op Windesheim en Matthias vervulde zijn Zivildienst (vervangende dienstplicht) in Nederland. Dat was in het kader van een project dat Duitse jongeren uitzendt naar landen die geleden hadden onder het Naziregime. Voor educatie, verzoening en herstel. Kamp Westerbork en het Anne-Frankhuis werden bezocht en de Duitse jongeren kregen een stoomcursus Nederlands van twee weken en vervolgens een jaar lang vrijwilligerswerk bij een maatschappelijk initiatief. In het geval van Matthias dus “De Rotonde”. Sinds dat stagejaar hebben we altijd contact gehouden. Brieven schrijven, bellen, later skypen. Soms een jaar niets, dan weer elke maand contact.
Pas een jaar of tien geleden hoorde ik dat mijn opa tijdens de oorlog als gijzelaar naar Duitsland was gedeporteerd. Als jongen van begin twintig was hij op de verkeerde tijd, op de verkeerde plaats, in het verkeerde regime: hij werd opgepakt, net als alle andere mannen die op dat ogenblik in zijn dorp Bedum waren. Een represaillemaatregel van de Nazi’s. Een Duitsgezinde politieman was geliquideerd door het verzet op station Bedum. Toen moest opa op transport naar SS-concentratiekamp Amersfoort; een paar maanden later naar een dwangarbeiderskamp bij Leipzig. Of all places. Mijn opa wilde of kon er nooit over praten. Het verhaal hoorde ik van mijn tante.
Een paar jaar geleden ben ik met Matthias naar de plek geweest waar het kamp stond waar mijn opa opgesloten zat. Er is nu een monumentje; van het kamp zelf is niets meer terug te vinden. Ik heb Matthias nooit durven vragen wat zijn opa in de oorlog gedaan heeft. Bestaat toeval? Anderzijds: het is goed zo. Toen ik de lachende stemmen van mijn en zijn kinderen hoorde tijdens de kerstvakantie, in Duits-Nederlands-Engels koeterwaals, dacht ik bij mezelf dat met een beetje goede wil dingen dus uiteindelijk goed kunnen komen. Daar moeten wij het van hebben.
