Een oefening van studenten op de campus werd gefilmd en op TikTok gezet. Docent Ariane Niemeijer ziet dat als ongewenst gedrag.
Een groep studenten loopt langzaam over de campus. Een vreemd geklede man met lang haar en een rond hoedje loopt voorop. Zijn armen zwaaien traag van voor naar achter, terwijl hij met eenzelfde traagte de ene voet voor de andere zet. De studenten doen hem na, lopen ook traag. En zijn dat nou twee docenten voor en achter aan de groep? Het lijkt een optocht. Of is het een flashmob? Is dit onderwijs? Of moet het kunst voorstellen? Ongemakkelijk is het sowieso.
Mensen die dit tafereel gadeslaan stoten elkaar aan, reageren lacherig, soms met verwondering, maken opmerkingen naar elkaar, roepen iets naar de groep. Hier en daar wordt een telefoon tevoorschijn gehaald: dit moeten anderen ook zien, dit is lachen.
Bedreigend
Vlak voor de optocht het X-gebouw bereikt, verlaten een paar studenten de groep. Ze zien de bui al hangen: dit wordt gefilmd en straks vinden ze zichzelf terug op Dumpert. Ze blijven wel in de buurt van de optocht, proberen de reacties te peilen. Boven op X10 komt de groep tot stilstand en voegen de drie zich weer bij hen voor de nabespreking: hoe heb je het ervaren om in een openbare ruimte een heel klein beetje af te wijken van wat als ‘normaal’ wordt ervaren, door trager te lopen dan je gewend bent, om af te wijken van de norm?
‘Ongemakkelijk, is het antwoord van de meesten, ‘heel interessant’, zeggen sommigen. Maar ook: ‘bedreigend, omdat we gefilmd werden’
Wat had ik – een van de docenten van deze groep – graag de kans gehad om deze werkvorm ook na te bespreken met de toeschouwers die we tegenkwamen tijdens deze oefening in omgaan met ongemak, onzekerheidsvaardigheid. Zodat ook zij zouden gaan begrijpen waar dit over ging, dat ze heel even onderdeel waren van een ‘performatieve ruimte’, dat hun reacties ook onderdeel werden van deze ‘performance’.
De voorspelling kwam uit: er verscheen inderdaad een filmpje van onze performance op TikTok, twee gefilmde fragmentjes aan elkaar gemonteerd met een lollig muziekje eronder. En dat filmpje werd gedeeld via de socials van Slechte Grappen.
Binnen afzienbare tijd had het filmpje duizenden likes en vele opmerkingen verzameld. Voor mijzelf en mijn collega’s persoonlijk niet zo bedreigend als voor sommige van onze studenten. Voor hen bleek het trouwens vooral belangrijk dat zij voelden dat wij docenten doorhadden wat hen te wachten stond. Van het filmpje zelf hebben ze achteraf eigenlijk niet zo heel veel last gehad.
Maar ik heb er toch van wakker gelegen dat onze studenten zich ‘exposed’ voelden en mikpunt van deze online shaming. Je vraagt je af of de delers van het filmpje en de makers van de opmerkingen onderweg in de gaten hebben wat ze veroorzaken. Het doet ook denken aan de KPN-commercial ‘Denk na voordat je doorstuurt’, met het liedje ‘Een stukje van mij’ van zangeres Meau. Je kunt op het moment van zo’n performance verrast zijn, maar wat wil je precies bereiken als je zoiets daadwerkelijk deelt?
Mijn gedachte was even: moet je nou concluderen, op onze hogeschool, in deze cultuur, dat zo’n praktijkoefening niet kan? En als je het toch doet, roep je dit over jezelf af? Ik denk dat dat precies de verkeerde keuze zou zijn.
Verdraagzamer
Het feit dat het gebeurt geeft aan hoe noodzakelijk het is dat onze studenten vaker geconfronteerd worden met iets wat ze niet kennen. Om ze daaraan te laten wennen, en ze daarmee langzamerhand hun eigen normen en dogma’s te laten relativeren, ze de kans te geven verdraagzamer te worden. Niet bij iedereen zal je dat bereiken, en dat hoeft ook niet.
Maar deze ‘reaguurders’ mogen wel weten waar de grens ligt: online pesten, iemand ongevraagd filmen en dat op spottende wijze publiceren op sociale media is ongewenst gedrag.
Ariane Niemeijer is docent Engels en voormalig theatermaker. Ze geeft samen met Suzan Huijbers het vak Kunst als Middel in de minor Kunst en Creativiteit, aangeboden door de PABO.
