Kanttekeningen bij het Chinese onderwijs (2)

Nico Smeenk, docent aan de opleiding industrieel product ontwerpen, woont en werkt tot de zomer in Chongqing, China. Daar geeft hij les op een partneruniversiteit van Windesheim.

5. Meesterschap 

Op mijn reis naar Chongqing – alweer een tijdje geleden –  zag ik in het vliegtuig de Chinese film “the Song of the Phoenix”. Het verhaal van een jongetje dat de “suona” wil leren spelen, een traditioneel Chinees blaasinstrument. Hij wordt door zijn leermeester hard behandeld. Het spelen van de suona wordt hem totaal ontzegd… totdat hij, na maandenlange ademhalingsoefeningen en krachtproeven (water opzuigen met een lange rietstengel) kan laten zien dat hij er klaar voor is. Eerst droogzwemmen zouden wij zeggen: pas als je een bepaald niveau bereikt hebt mag je je meesterschap in het echt uitoefenen.

Datzelfde principe geldt ook voor de designopleiding hier: je mag je pas in het derde jaar, na 2 jaar theorielessen en oefeningen, aan een ‘serieus’ ontwerpproject project wagen. Echte stages in het bedrijfsleven bestaan vrijwel niet gedurende de studie. Pas als je je graduation gehaald hebt mag je – in je eerste baan – meewerken in projecten voor de echte wereld … dat lijkt me niet makkelijk, voor zo’n junior ontwerper.

 6. Goed, beter, excellent 

Het is hier bijna onmogelijk een onvoldoende voor een project te scoren! De cijfers worden gegeven op een schaal van 0 – 100; beneden de 70 is onvoldoende. Van nul tot 60 zou betekenen: overdoen; van 60 tot 70: aanvulling maken; van 70 tot 75: voldoende; de rest is goed, beter en excellent. Studenten en docenten doen hun uiterste best om de “uitvallers” tot een minimum beperkt te houden. Studenten die een onvoldoende voelen aankomen, leveren – in overleg met de leraar – gewoon niet in en gaan voor een iets latere herkansing. Of je doet iets goed, of je doet het niet; dat is het idee.

Dit betekent dat de beginnende eerstejaars studenten na 4 jaar bijna allemaal voor hun graduation slagen. Dat heeft iets moois: studenten niet bestraffen maar belonen en aanmoedigen… aan de andere kant vraag je je wel af hoe dat nu met de kwaliteit zit…

 7. Een kwestie van eer 

Welnu, die kwaliteit is in sommige gevallen verbazingwekkend hoog. De Chinezen kunnen echt keiharde werkers zijn, die zich voor de volle 100% inzetten. Ik stond vaak versteld van de hoeveelheid verricht werk in de beschikbare tijd. Een kwestie van eer, deze studenten willen aan de buitenwereld laten zien hoe goed ze zijn.

Dat betekent wel dat ze minder goed met kritiek om kunnen gaan. Negatieve feedback… die moet je als coach goed weten in te pakken… het is me hier enkele keren overkomen dat studenten begonnen te huilen tijdens een gewoon coaching gesprek (“… kijk nu eerst nog eens goed naar wat het probleem eigenlijk is, voordat je aan oplossingen gaat werken… ”).

Alle eindresultaten worden hier gedeeld; met enorm grote posters centraal tentoongesteld – en je wilt als student toch niet met slecht werk aan de schandpaal genageld worden. Hall of Fame – Hall of Shame.

 8. This Generation 

China heeft enorme sprongen gemaakt in de afgelopen 100 jaar, na het einde van de Qing Dynastie in 1911. En dat heeft zijn stempel gedrukt op de samenstelling van de huidige maatschappij. Enorme verschillen in rangen en standen, generaties, aspiraties, gedachtengoed, leefwijze.

Wie studeert krijgt de kans om zijn toekomstige leven vorm te geven. En die kans moet je gebruiken. Van de kant van de ouders zit er een enorme druk achter: hun zoon/dochter moet het beter doen dan zijzelf. Of die druk altijd de juiste kant op is… dat vraag ik me af.

9. Grootschalige opzet, kleinschalige invulling 

Chongqing is een wonder van urbanisatie. Een stad van tegen de 30 miljoen inwoners, wolkenkrabbers zover je kunt kijken, een infrastructuur waar je u tegen zegt – dat alles ingebouwd tussen de bergen en rivieren. En nergens is de stad saai, onmenselijk, buiten proportie, nergens voel je je in een “betonwijk”. Die grootschalige opzet wordt namelijk overal kleinschalig ingevuld met winkeltjes, fruitkraampjes, karretjes met etenswaren, restaurantjes, uitstallingen van waren op de straat, streetfood venters, kiosken voor van alles en nog wat.

Datzelfde principe zie je hier ook op de campus. Grote gebouwen, ruim opgezet, veel beton, spiegelend marmer. En daartussen weer allerlei winkeltjes enzovoorts. Groots en levendig. Ook binnen de schoolgebouwen heb je dat effect. Enorme gangen, grote ruimtes – maar vaak zie je de studenten samengeklonterd in een groep rondom één minuscuul klein tafeltje samenwerken. Coaching-sessies voor projecten worden bij voorkeur aan de  (niet al te grote) werkplek van de docent gehouden, met z’n allen heel dicht op elkaar.

 10. Natuurlijk!  

Voor een cursus bio-inspired design heb ik een gastles gegeven. Uitgaande van de Biomimicry – Principles of Life van Janine Benyus heb ik een 7-tal ontwerpprincipes uit de natuur afgeleid en vervolgens toegelicht wat die voor een ontwerper kunnen betekenen. Dat kwam goed aan bij de studenten – ze konden er iets mee.

Enkele dagen later woonde ik een introductie-les over de Tao (de Weg, leer van de filosoof LaoZi) bij. En langzaamaan zag ik, weliswaar in een totaal andere vorm, bijna alle thema’s uit mijn les voorbijkomen. De “Invariable Law of Nature”, de “Shape of  Water”, “Simple and Weak”, “Wu wei” (no action), “Balance of Nature and Man-made”…

Met alle respect voor het werk van Janine Benyus en anderen… dit was zo’n 2500 jaar eerder!

Lees ook ‘Kanttekeningen deel 1‘