Werkdruk kent vele oorzaken. Michiel Visser en Bruno Oldeboom over de vele manieren waarop medewerkers werklast kunnen gaan ervaren als een onaangename werkdruk.
‘Kijk, volgens mij moet je onderscheid maken tussen werklast en werkdruk. Werklast is wat je moet doen. Dat kan een heleboel zijn en dan heb je het druk. Werkdruk is wanneer je daar écht last van hebt. Ik ken mensen die een grote werklast hebben, maar geen werkdruk ervaren. En anderen met een veel lagere werklast, die wél werkdruk ervaren. Mensen werken in het weekend – zonder dat ze klagen over werkdruk. Het is dus heel individueel.’
Michiel Visser is coördinator bij de opleiding pedagogiek van het domein gezondheid & welzijn, een opleiding die momenteel, samen met enkele andere opleidingen, opgaat in de opleiding social work. Die samenvoeging verloopt niet zonder problemen. Afgelopen deelraadvergadering werd duidelijk dat veel medewerkers over de grote werkdruk waaronder ze gebukt gaan. Directeur Ineke van der Wal beloofde dat er wat dat betreft maatregelen genomen zullen worden. [aanvullen]
Het helpt, aldus Visser, wanneer leidinggevenden duidelijk laten zien dat ze het probleem onderkennen, bijvoorbeeld door de werklast goed in kaart brengen. ‘Zodat iedereen precies weet wat zijn werklast is. Ik heb gezien dat mensen die werkdruk ervaren daar baat bij hebben.’
‘Veel sturen’
Het recente werkbelevingsonderzoek liet zien dat met name de hogeschoolhoofddocenten klagen over een hoge werkdruk. Bruno Oldeboom kan zich dat goed voorstellen. Alhoewel hij daar onmiddellijk aan toevoegt dat hij geen ‘typische’ Hhd’er is: ‘Ik ben geen curriculum-Hhd’er. Ik werk aan mijn promotieonderzoek en daarnaast ben ik lerarenopleider. Maar ik werk al sinds 2000 bij Windesheim. Eerst op de Calo, nu hier bij bewegen & educatie als Hhd ‘Didactiek en het opleiden van leraren’.
De hoge werkdruk, zo denkt Oldeboom, wordt niet primair veroorzaakt doordat docenten de zaken verkeerd aanpakken, of te veel willen doen. ‘Het grote probleem is het gebrek aan autonomie. Het gevoel steeds teruggefloten te worden, door systemen, protocollen, door besluiten van boven. En dan de eeuwige druk om te presteren, de nadruk op cijfers, het ontbreken van ruimte om te experimenteren. Dát alles zorgt ervoor dat mensen werkdruk ervaren.’ Hij vermoedt dat de klachten deels ook voortkomen uit de ambitieuze plannen van het huidige college. ‘De nieuwe strategische koers speelt een rol. En dan zeker in combinatie met de lopende innovatie van het nieuwe onderwijsconcept. Het vorige college vond de autonomie van de opleidingen belangrijk. Ik heb de indruk dat het nieuwe College een uitgesproken visie heeft op onderwijs en veel sturender is dan het vorige. Neem dat flexibeler maken van het onderwijs: ik vraag me af hoe dat gaat landen binnen de domeinen. Ik heb het gevoel dat docenten tegenstrijdige signalen krijgen en dat geeft verwarring én in veel gevallen dubbel werk. En dat leidt tot dat gevoel van meer werkdruk. Je merkt, ik heb zo mijn twijfels bij de visie van het nieuwe college. Eerlijk gezegd denk ik dat je zo niet naar onderwijs moet kijken…’
Tussen twee werelden
Bewegen & educatie heeft het afgelopen jaar een flinke reorganisatie doorgemaakt, waarbij de lectoraten flink zijn ‘ingedikt’. Is dat een mogelijke extra oorzaak? Oldeboom: ‘Ik denk niet dat de extra werkdruk die daardoor ontstond, vooral op de Hhd’ers is terechtgekomen. Docenten, Hhd’ers, managers… iedereen ervaart het. Maar misschien dat de curriculum-Hhd’ers bij ons domein toch wat méér druk ervaren vanwege hun spilfunctie. Ze zitten tussen het docententeam en het management. Ze willen loyaal zijn naar zijn collega’s toe, maar worden door het management ook meegenomen in de besluitvorming, dus snappen ze ook waarom bepaalde maatregelen noodzakelijk zijn. En dan worstelen ze met de vraag: hoe breng ik die twee werelden bij elkaar?’
‘Die taak gaf ik terug’
Visser wijst daarbij nog op een andere mogelijke oorzaak, die samenhangt met dat knagen aan de autonomie van de docent: ‘Ik heb nooit werkdruk ervaren – voordat ik naar Windesheim kwam, werkte ik op het MBO, daar moest ik véél meer doen – maar na afgelopen zomer was dat ineens wél het geval. En dat kwam omdat ik mijn werk niet goed meer kon doen. Of beter, ik had niet de bevoegdheden om het goed te doen. Ik ben coördinator bij pedagogiek, en was verantwoordelijk voor de inzetplanning van de docenten. De opleiding wordt nu samengevoegd met twee andere tot de nieuwe opleiding Social Work, en daarmee kwam de verantwoordelijk voor de planning ergens anders te liggen. Ik kon geen echte beslissingen meer nemen. Dat was heel vervelend. Toen heb ik die taak teruggegeven aan mijn manager. Nu gaat het een stuk beter.’
Angsten, energielekken, brainshakes
Een medewerker die te maken krijgt met hoge werkdruk, kan gebruik maken van een van de cursussen die Windesheim biedt. Zoals de training Omgaan met werkdruk. Een medewerker krijgt daarin beter inzicht in de veroorzakers van werkdruk en welke invloed hij daar wel of juist niet op kan hebben. Wie door werkdruk zijn mentale balans kwijt raakt, kan een coaching op mentaal gebied volgen. Zo’n coaching kan ook over één gekozen thema gaan, bijvoorbeeld over stress-management, burn-out interventie of angsten-confrontatie.
Wie houdt van modern kan zich laten ont-stressen via een App (de Inner Balance Trainer), bij de cursus Werken aan Veerkracht. De medewerker leert omgaan met werkdruk en stress door inzicht in stressbronnen en ‘energielekken’ en hij leert technieken waardoor hij meer grip krijgt op zijn emotionele reacties. Er zijn ook leefstijl workshops en inspiratiesessies voor groepen medewerkers, die variëren van bewegen tot en met voeding en mentale fitheid. Zoals ‘Gezond slapen’, ‘Healthy lunchbreak’ of ‘Superfoods & Brainshakes’, allemaal bedoeld om een boost te geven aan de mentale fitheid van de medewerker. (Voor alle cursussen zie: Livvit gids 2018, het hogeschool zorgverzekeringspakket van Zilveren Kruis Achmea)
Tekst: Marcel Hulspas
KaderTekst: Ernest Mettes
Illustratie: Judy Ballast
